„De dood van Yasser Arafat is een belangrijk moment in de Palestijnse geschiedenis. Wij hopen dat de toekomst vrede brengt en de verwezenlijking van de aspiraties voor een onafhankelijke democratische Palestijnse staat die in vrede leeft met z’n buren”, aldus Bush tijdens een persconferentie in het Witte Huis samen met zijn gast, de Britse premier Tony Blair.

Het Midden-Oosten stond hoog op de agenda van Tony Blair, de eerste buitenlandse politieke leider die Bush bezocht na diens ruime verkiezingsoverwinning vorige week. De Britse premier verwoordde de Europese wens dat Washington de dood van Arafat aangrijpt voor een prominentere Amerikaanse bemiddelingsrol in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Blair wil volgend jaar een Midden-Oostenconferentie beleggen in Groot-Brittannië in de hoop het vastgelopen vredesproces weer op gang te brengen.

Bush hield zich op dit punt op de vlakte. „Ik ben beslist voor conferenties, maar zij moeten wel iets opleveren”, aldus de president gereserveerd. De Amerikanen gingen verder ook niet in op de Britse wens om een speciale afgezant te benoemen voor het Midden-Oosten. President Bush kondigde wél aan dat hij volgend jaar -„spoedig” na de inauguratieplechtigheden voor zijn tweede ambtstermijn op 20 januari- naar Europa komt. Hij wil met de Europese leiders bespreken „hoe wij de mogelijkheden van Europa en Amerika kunnen combineren om vrijheid te bevorderen.”

Overleg met Europa en dus ook een grotere rol voor Europa in het Midden-Oosten, waarop de Britten aandringen? Uit opmerkingen van president Bush en premier Blair na hun tweede ronde van besprekingen bleken gisteren verschillende visies. De president benadrukte dat een Palestijnse staat alleen mogelijk is als Israëls veiligheid wordt gegarandeerd. De Britse premier hamerde op het feit dat nu Arafat van het toneel verdwenen is, men de Palestijnen moet helpen om een eigen staat te creëren.

Uit de besprekingen tussen Bush en Blair bleek verder dat Washington en Londen (en de rest van Europa) de situatie in het Midden-Oosten fundamenteel verschillend beoordelen. Voor de Amerikanen is Irak nummer één op de agenda. Als daar een democratische staat gecreëerd wordt naar westers model, volgen andere staten in de regio en de Palestijnen zullen zich niet aan die trend kunnen onttrekken. Daarmee zou dan tevens Israëls veiligheidsprobleem zijn opgelost. In de Europese opvatting is de Amerikaanse steun voor Israëls harde beleid tegenover de Palestijnen een extra voedingsbodem voor steun (zowel financieel als voor wat betreft mankracht) voor terreurorganisaties als al-Qaida.

Volgens ingewijden in Washington is er een discussie binnen de regering-Bush gaande over een voorzichtige bijstelling van het Amerikaanse beleid. Een van de scenario’s die worden besproken zou Europa meer ruimte geven voor politieke initiatieven. Mislukken die, dan treft de VS geen blaam. Maar er zijn andere facties die erop hameren dat de Palestijnen eerst orde op zaken moeten stellen in hun eigen gebieden en een eind moeten maken aan het Palestijnse geweld tegenover Israël. Pas daarna zou men bereid zijn verdere stappen te ondersteunen voor het creëren van de Palestijnse staat.