Linten knippen, dat was toch wel de corebusiness van het Koninklijk Huis, beweerde prins Claus ooit. Zelf had hij geworsteld met een zinvolle invulling als echtgenoot van het staatshoofd. Hij gaf zijn Argentijnse schoondochter het advies haar professionele en persoonlijke passies te combineren.

Misschien kon ze iets met muziek doen, opperde hij. Máxima was ervan geschrokken hoe bekaaid muziek er op basisscholen van afkwam. Dat het geen vaste plek had in het onderwijsprogramma. Op haar veertigste verjaardag –maandag tien jaar geleden– gaf ze zichzelf, maar „eigenlijk de kinderen in Nederland”, een cadeau: een nieuw programma dat muzikale projecten onder de jeugd moest stimuleren.

Evers vertelt de lezer hoe het initiatief zich achter de schermen steeds meer uitbreidde. Ofwel: hoe Máxima’s droom steeds verder werd verwezenlijkt. Nee, de koningin kan het vak muziek niet verplicht stellen. Wel probeert ze mensen enthousiast te krijgen voor haar plannen, zodat er daadwerkelijk wat gebeurt. Ze brengt mensen samen om te brainstormen, legt werkbezoeken af om goede initiatieven in het zonnetje te zetten, wordt erevoorzitter van de stichting Méér Muziek in de Klas.

Dat laatste is meer dan een symbolische functie. De koningin dringt meer dan eens aan op actie. Zo vroeg ze de Amsterdamse oud-wethouder Carolien Gehrels, als gemeentebestuurder verantwoordelijk voor cultuur, na te denken over het uitrollen van een landelijk muziekeducatieprogramma. Gehrels wilde het onverwachte verzoek wel in overweging nemen. „Maar u moet wel een beetje vaart maken, hoor”, vond Máxima. „Anders bel ik u op.”

Galajurken

Zulke taal typeert haar werkwijze. Uit de verhalen die Evers optekent wordt duidelijk dat Máxima ook achter de schermen meepraat over onderwerpen die ze belangrijk vindt. De auteur laat daarmee zien dat de koningin meer is dan de mooie jurken en stralende lach waar veel Nederlanders als eerste aan denken als het over Máxima gaat.

„Ze bemoeit zich graag met de inhoud”, zegt Olaf Simonse, hoofd van het platform Wijzer in geldzaken, bijvoorbeeld. „Alleen ceremonieel ergens verschijnen en lintjes doorknippen is niets voor haar.”

Om een goed beeld te geven van Máxima’s dagelijkse bezigheden, volgde Evers haar een jaar lang van dichtbij. Voor het boek sprak hij mensen met wie de koningin samenwerkt, ook binnen de paleismuren – met koninklijke toestemming. „Ook zij willen laten zien dat haar leven uit meer bestaat dan gala­jurken en vliegreizen.”

Beschermvrouwe

Dankzij haar positie kan Máxima onderwerpen voor het voetlicht brengen, stelt de schrijver. „Geen minister zal de media-aandacht krijgen die voor haar vanzelfsprekend is.” Toch kiest de koningin er niet voor om zich aan tal van organisaties te binden als beschermvrouwe, bestuurder of erevoorzitter.

Evers weet te vertellen dat het team van Willem-Alexander en Máxima voorafgaand aan de troonswisseling een studie deed naar de invulling van het koningschap in andere landen. Het hof ontdekte dat gemalen en gemalinnen in het buitenland vaak tientallen beschermfuncties bekleden, in Engeland letterlijk honderden. Ook Beatrix had er in 2013 maar liefst 78 op haar naam staan. Máxima’s lijstje blijft beperkt. Ze toont liever bij een paar thema’s sterke persoonlijke betrokkenheid. En dat kan zelfs zonder erefunctie.

Neem Qredits, een organisatie die microkredieten verstrekt en geregeld opduikt in haar agenda. „Ze is niet een type dat haar naam ergens aan verbindt en dan maar hoopt dat het goedkomt”, vertelt oprichter Elwin Groenevelt. Máxima vraagt hem geregeld: „Wat kan ik doen?”

Op een zeker moment heeft Qredits plannen om te starten in Duitsland, maar de kredietverstrekker loopt tegen muren op. De koningin hoort ervan en zegt: „We kennen Angela Merkel, we kennen de voorzitter van de Duitse Centrale Bank, de minister van Financiën… De Nederlandse ambassadeur in Duitsland, kan die niet helpen?” En ze belooft: „We hebben binnenkort een bezoek in Basel met alle ministers van Financiën en daar ben ik ook bij, die schiet ik dan wel even aan.”

Kinderkanker

Ook het Prinses Máxima Centrum, dat kinderen met kanker behandelt, kan rekenen op koninklijke steun. Het begon met een brief van ouders en artsen met het verzoek aan de koningin haar naam te verbinden aan een nieuw centrum voor kinderoncologie. Maar het is niet zo dat Máxima dan alleen op een feestelijke ceremonie de naam onthult. „Ze heeft cruciale dingen gedaan”, stelt prof. Hans Clevers, betrokken bij het centrum, in het boek.

De initiatiefnemers kampten aanvankelijk met tegenwerking van academische ziekenhuizen, die de behandeling van kinderkanker liever in eigen handen hielden. Terwijl gespecialiseerde zorg op één plek de kwaliteit van zorg en de overlevingskansen zouden bevorderen. Volgens hem konden de sceptische bestuurders door Máxima’s enthousiasme eigenlijk geen nee meer zeggen. „Ze heeft behoorlijk geduwd om het te laten gebeuren, heel informeel en heel onzichtbaar.”

Linten knippen

Aan het privéleven van de koningin besteedt het boek –boordevol schitterende foto’s– ook aandacht. Moederschap, vakanties en de band met collega’s uit het buitenland komen langs. Die hoofdstukken bevatten weinig verrassingen. Vooral dankzij de gesprekken met betrokkenen geeft Evers een completer beeld van koningin Máxima: een vrouw die meer is dan Majesteit.

Op de laatste bladzijden schrijft de auteur dat hij toen hij begon als verslaggever Koninklijk Huis, dacht dat Máxima’s bestaan geleid werd door protocol en hoofdzakelijk een ceremonieel karakter had. „Zwaaien, aanwezig zijn, linten knippen.” Dat beeld is veranderd, net als de „corebusiness” van de monarchie. „Het aantal linten dat Máxima daadwerkelijk geknipt heeft als koningin, is op één hand te tellen.”

Máxima. Meer dan Majesteit, Rick Evers; uitg. Nieuw Amsterdam; 272 blz.; € 24,99