Wat maken we vandaag? Een vraag vanuit het bedrijfskantoor van Wegener (waar het RD wordt gedrukt), die elke morgen door de telefoon van de chef-redacteur klinkt. „Acht, of tien, of twaalf of…”, kan het antwoord luiden, dat dan wordt doorgegeven, waarop de indeling volgt: vóór, K en O, Binnen, Eigen, Buiten, Varia (of advertentie met familieberichten), Econ en advertenties. (…)

De telex van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), waarop elk dagblad in ons land is aangesloten, geeft dag en nacht het nieuws uit binnen- en buitenland door. Dit vernuftig apparaat, tegenwoordig ook al in de ban van de elektronika, zorgt er wel voor, dat we op de hoogte blijven van hetgeen president Ford van de VS doet, wat in Peking wordt bekokstoofd, wat rondom IJsland wordt uitge(vist)spookt, maar ook waar in Nederland actiegroep „zus of zo” heeft geprotesteerd, wat de heren Kamerleden hadden te vertellen over wetsontwerp nr. 14764, en wat de gemeenteraad van Nergenshuizen heeft besloten over de woningbouw ter plaatse.

De rol papier op dat telexapparaat moet schier dagelijks worden vernieuwd en de roep „Gerrit, hou je de telex in de gaten?” is een hartekreet die bij iedereen op de redactie bekend is. Stelt u zich eens voor dat die telex niets meer geeft. Dit gebeurt zo enkele malen per jaar, bijvoorbeeld doordat de rol is blijven vastzitten. De man die ’s morgens als eerste tot die ontdekking komt, slaakt dan wel eens een zucht, maar voordat de zaak op volle toeren draait, is er dankzij de collegialiteit van onze overburen, de Nieuwe Apeldoornse Courant, weer volop nieuws. (…) Eerst met het gescheurde nieuws kan de redactie aan de gang om opnieuw te gaan sorteren wat wel en wat niet mee kan of mee moet.

Diefstal van duizend gulden

Voor een krant als het RD moet die selectie weloverwogen zijn. Er verdwijnt nogal wat in de prullenmand (’n redacteur zonder dat ding is een prul), dat begrijpen de lezers wel, zoals radio- en tv-nieuws, sport enz. Berichten, die wellicht bij de eerste keuze voor plaatsing in aanmerking zouden komen, zullen vaak bij een meer nauwkeurige selectie van wat beslist in de krant moet opgenomen, afvallen. Dit is evenzeer het geval met uitspraken van politici of vakbonden over allerlei zaken en toestanden. Een verklaring van bijvoorbeeld het (socialistisch getinte) NFV zal eerder voor „afval” in aanmerking komen dan een opmerkelijke uitspraak van een man als dr. Kruisings over het CDA. (…) Voor de streekpagina’s (Regionaal) komt veel nieuws van correspondenten binnen en dezen klagen wel, dat „hun” nieuws soms aan de kant wordt geschoven, maar we kunnen ook niet alles plaatsen. Een groot bouwplan ergens is groter nieuws dan een diefstal van zeg duizend gulden in een dorpje waar het RD weinig abonnees heeft.

Persklaar

Zo zouden we ons verhaal over het selecteren van nieuws nog wat kunnen uitbreiden, maar er moet meer gebeuren dan scheuren en selecteren. Het nieuws moet ook nog „persklaar” worden gemaakt, zoals dit heet, gelijk de huisvrouw vis panklaar op het vuur zet. Dit „persklaar” maken houdt in, dat het nieuws voor de teletypist(e) puntgaaf dient te zijn, ze moet het als het ware „blind” kunnen lezen, want onduidelijk schrift is voor hem of haar contrabande. Hij/zij typt het zo vliegensvlug, dat hij/zij de inhoud van dat bericht of artikel niet in zich kan op nemen. Snelheid is nu eenmaal een vereiste in de perswereld, aangezien de lezer ook op tijd zijn krant wil hebben. Het „persklaar” houdt tevens in, dat de teletypist(e) bij oogopslag moet kunnen zien, waar hoofdletters staan (deze worden op de telexkopij onderstreept en op zelf geschreven kopij natuurlijk „kapitaal” (zo noemt men dat in de grafische wereld) getypt.

Apart vak

Dan nog de koppen. Denkt u niet, dat deze er zo „maar even” boven worden gezet. De redacteur moet ten eerste de inhoud van het bericht of artikel goed weten om er een pasklare kop boven te kunnen plaatsen. Heeft hij een „goede kop” bedacht, dan is deze nogal eens te breed wat lettertal betreft voor 2 of 3 kolom. Dit betekent, dat hij een nieuwe moet verzinnen, waarbij vanzelfsprekend als vuistregel geldt, dat de kop de inhoudt van het bericht moet „dekken”.

Vergeet u ook niet, dat elke kop niet altijd in het RD past wat de inhoudelijke kant aangaat. Een kop als „Arie Groenevelt schopt weer tegen de schenen van Den Uyl” (willekeurig gekozen) zult u niet zo gauw tegenkomen, omdat zij voor het RD te „hard” is, al kan de kop nog zo goed de waarheid weergeven. Net zo min zult u in de kolommen veel voornamen van politici e.a. aantreffen. (…)

Geestkracht

De werkvoorbereiding eist dus op zich al veel geestkracht van de redacteuren en dit is in het bijzonder zo, wanneer eigen artikelen of berichten worden geschreven. Hoe dikwijls moet er niet worden getelefoneerd met instanties of personen voor wat men noemt „de vrije nieuwsgaring”. Een interview vergt meer tijd dan alleen „even” neerpennen wat de man in kwestie heeft gezegd. Eerst kost het een reis naar de man of vrouw, dan het interview zelf, soms nog het een en ander nalezen over het besproken onderwerp en dan nog de uitwerking, die de ene keer niet glad verloopt, terwijl het de andere keer uit de machine „vliegt”. (…)

Schema’s tekenen

Is de kopij doorgegeven naar de „teletype”, dan moet de opmaakredactie nog alle pagina’s op schema intekenen, dus aangeven waar de artikelen in werkelijkheid moeten worden geplaatst, waarbij precies de kop van het artikel (bericht) wordt ingetekend, plus de foto’s welke erbij behoren met de juiste maten, welke tevoren worden uitgerekend. Gebeurt dit niet, dan zou degene, die de pagina’s monteert zeker maar moeten raden hoe de pagina er dient uit te zien. Van elke pagina moet dus een schema worden uitgegeven en dit werk is echt geen sinecure (…). Al de werkzaamheden ter redactie zijn aan tijd gebonden en dikwijls wordt op de klok gekeken, of dit of dat nog net door kan. Het is vaak –dit is werkelijk niet overdreven– een race met de klok om alles punctueel en juist op tijd gereed te krijgen.

Race met de klok

„De krant kunt u niet missen” luidt een slogan, maar de redactie kan de klok niet missen en deze draait maar door, evenals de pers op tijd moet draaien om de krant –alweer op tijd– in de expeditieauto te kunnen laden of om zo en zo laat op het station te doen zijn. De trein loopt volgens een dienstregeling, waarop een RD geen invloed kan uitoefenen. De trein op tijd, dan de krant ook op tijd, zegt NS en daaraan hebben we ons te houden.

De bezorger verwacht de krant op tijd, omdat hij graag het RD tijdig bij de abonnees brengt. Om u in de gelegenheid te stellen ’s avonds uw krant rustig te kunnen lezen –u bladert uw huisvriend toch niet door, wel?–, daarom wordt op de redactie de klok in de gaten gehouden. Wanneer u slaapt, zit er misschien een RD-redacteur angstig naar de klok te kijken, of hij op tijd klaar komt om nog een poosje op één oor te kunnen liggen, want morgen is het weer vroeg dag; een dag, waarop het RD op tijd moet verschijnen.