Het borrelt onder de actieve vulkaan Etna; en dat kan gevaarlijk worden
De Italiaanse vulkaan Etna is de afgelopen twee weken actiever dan ooit. De vulkaan verzorgde negen keer achtereen een spectaculaire vuurwerkshow van 1,5 kilometer hoge lavafonteinen.
Het vuurwerk behoort volgens experts tot de normale activiteiten van de 3300 meter hoge vulkaan. De onderaardse trillingen namen sinds dinsdag af. De Etna produceert momenteel vooral stoom en aswolken. Ondergronds is er meer met de vulkaan aan de hand.
Waardoor barst de Etna uit?
De vulkaan is de actiefste van Europa. Hij ligt op de breuklijn van twee botsende tektonische platen: de Afrikaanse Plaat duikt er onder de Euraziatische Plaat. Onder de Etna staat magma onder hoge druk. Deze zoekt zich van tijd tot tijd een weg naar boven. De Italiaanse schrijver Leonardo Sciascia noemt de vulkaan „een grote kat, die rustig ligt te spinnen en zo nu en dan even wakker wordt.”
Hoe gevaarlijk zijn die uitbarstingen?
Gemiddeld barst de Etna om de drie à vier jaar uit. In het verleden moest vooral de stad Catania het ontgelden. In 122 voor Christus vernielde een regen van gloeiende as er de daken van de huizen. Op 11 maart 1669 verwoestte een lavastroom de halve stad. De huidige uitbarsting valt zo bezien wel mee. Vanaf dinsdag 9.30 uur plaatselijke tijd regent het as in het Siciliaanse stadje Zafferana Etnea, waardoor ook het nabijgelegen vliegveld Catania Airport moest sluiten. Toch blijft de Etna gevaarlijk.
Waarom?
De Britse hoogleraar vulkanologie John Murray doet al 45 jaar elke zomer uiterst nauwkeurig metingen aan de Etna. Daaruit blijkt dat de Etna de afgelopen jaren 4 meter is gezakt en dat de voet van de vulkaan 8 meter naar buiten is verschoven. Tegelijk glijdt de vulkaan met 14 millimeter per jaar richting zee langs een ondergrondse helling van 1-3 graden richting kuststad Giarre. De oorzaak is een combinatie van ondergrondse magmadruk en de zwaartekracht.
Deskundigen zoals Murray en Heidrun Kopp van het Duitse Helmholtz Zentrum voor geologisch onderzoek verwachten dat de zuidflank van de vulkaan op den duur in zee zal storten. Kopp: „Dat kan een tsunami in de hele Middellandse Zee veroorzaken.”
Wanneer zal de Etna in zee storten?
Dat weet geen mens. In 2017 verschoof de vulkaan tijdens een uitbarsting ineens 4 centimeter. En de laatste tien jaar is de snelheid van de verschuiving verdubbeld, stelde Murray woensdag. „Dat is een waarschuwing.”
Morelia Urlaub, geodesie-expert van het Helmholtz Zentrum, sluit niet uit dat de zuidflank op een zeker moment versneld in zee zal storten. „We weten dat vergelijkbare vulkanen in het verleden ook plotseling zijn ingestort.”
Wat kan het gevolg zijn van het instorten van de Etna?
Murray sluit niet uit dat het geleidelijk wegglijden van de Etna kan bijdragen aan een grote aardverschuiving langs de kust, „die verwoestende tsunami’s in de omliggende gebieden kan veroorzaken.” Een tsunami met golven van mogelijk 100 meter hoog zou Zuid-Europa in korte tijd onder water kunnen zetten.
