Dat zei minister Ingrid van Engelshoven woensdagmiddag tijdens de discussiebijeenkomst ”De kerk van alle kanten”, met als thema ”Blik op de toekomst”. De onlinebijeenkomst vormde het slot van vijf uitzendingen over de toekomst van kerkgebouwen. Doel van de serie was de resultaten te presenteren van het programma Toekomst Religieus Erfgoed, dat ruim twee jaar lang mensen rond het onderwerp bij elkaar bracht.

Belangrijkste winstpunt van dit programma is dat in 68 procent van de Nederlandse gemeenten (210) een kerkenvisie is opgesteld. Van Engelshoven is daar blij mee: „Er is veel geïnvesteerd in religieus erfgoed. Er is veel in beweging gekomen. Partijen zijn met elkaar in gesprek gegaan.”

Van Engelshoven is door deze ontwikkelingen anders naar de kerken gaan kijken, zei zij. „Ik ben veel meer dan voorheen gaan zien wat voor een kracht er van de kerken uitgaat naar de gemeenschappen eromheen. Ik kende de torenspits en de kerkgebouwen als bakens in het centrum van stad of dorp, maar dat zo veel mensen willen meedenken en zich laten inspireren door een kerk was een ontdekking.”

Het sluiten van kerken zorgt voor pijn bij betrokkenen, ziet Van Engelshoven. „Kerksluiting vraagt om een zorgvuldig gesprek en om tijd. Maar het is ook goed om realistisch te zijn. Kerkelijke gemeenten worden steeds kleiner.” De minister adviseerde kerken ook andere groepen welkom te heten in hun gebouw, bijvoorbeeld door een tentoonstelling toe te laten, omdat dat kansen biedt.

Corona heeft een flink gat geslagen in de begroting van veel kerken, aldus de minister. „Zeker bij kerken die het moeten hebben van de commerciële verhuur voor concerten en evenementen.”

Corona heeft er echter ook voor gezorgd dat veel Nederlanders in eigen land op vakantie gaan. „Zet kerkdeuren open. Laat mensen zien hoe mooi het grootste museum van Nederland is.”

Het overheidsbeleid rond kerken vraagt om betere afstemming, stelde John Bakker, algemeen econoom van het bisdom Rotterdam. „Nu krijgen kerken onderhoudssubsidies van het ministerie. De kerken betalen daar bijvoorbeeld de steigerbouwer van. Die moet er vervolgens bijvoorbeeld weer BTW over betalen. Zo pakt de overheid een deel weer terug. Dat is rondpompen van geld.”

Fonds

Er moet voor het onderhoud en behoud van kerken een fonds komen dat vergelijkbaar is met het Nationale Restauratiefonds, bepleitten verschillende deskundigen. Rijksbouwmeester Floris Alkemade riep op „niet alleen oog te hebben voor de vastgoedwaarde van kerken, maar ook voor de andere waarden die deze gebouwen kunnen verwoorden.”