Op papier is Nederland een meritocratie, waarin iedereen gelijke kansen heeft en met voldoende ijver en inzet hogerop kan komen. Hard werken geldt niet alleen als deugd, maar wordt vaak ook beloond met economisch succes en financiële voorspoed. De laatste tijd valt echter steeds vaker te lezen dat het minder gaat om eigen verdienste dan om afkomst en huidskleur.

Het belangrijkste argument dat daarbij wordt gehanteerd is het uit de Verenigde Staten overgewaaide begrip wit privilege. De meeste opiniemakers gaan klakkeloos mee in dat concept, vaak genoeg uit angst om voor racist te worden uitgemaakt wanneer je kanttekeningen durft te plaatsen bij bepaalde beweringen of uitspraken. Op een later moment zal ik nog eens ingaan op de oorsprong van deze term, maar nu gaat het vooral om de impliciete suggestie dat bepaalde deuren automatisch voor je opengaan wanneer je beschikt over de juiste achtergrond.

Voor iemand van mijn leeftijd is het op voorhand een wat gemankeerd concept, aangezien Nederland in mijn geboortejaar nog een vrijwel geheel blank land was. Wanneer ik de klassenfoto bekijk van het laatste jaar van de lagere school, zie ik niets van de diversiteit waar vandaag de dag zoveel over te doen is. Tegelijk wordt de suggestie gewekt dat het een zwaarwegende factor is bij het bestijgen van de maatschappelijke ladder.

Vwo

Uit die hele klas stroomden slechts twee leerlingen door naar het vwo, een gemiddelde dat vandaag de dag door niemand meer zou worden geaccepteerd. De overige leerlingen profiteerden dus geenszins van het feit dat het autochtone, ‘witte’ Nederlanders waren en liepen eerder tegen het feit aan dat niemand in de familie had doorgeleerd of in staat was te helpen met het leerwerk.

Nederland begon pas echt zichtbaar te verkleuren op het moment dat ik mijn universitaire diploma al lang en breed op zak had en mijn eerste schreden had gezet op de arbeidsmarkt. Voor iemand van mijn leeftijd is het dus een tamelijk hol begrip dat niet van toepassing is als het gaat om competitie en concurrentie op economisch terrein. Tegelijk maak ik deel uit van een generatie die nog volop actief is in het maatschappelijk leven.

Emigreren

Van dat hele idee van wit privilege zou ook niets overblijven, wanneer ik morgen besloot met mijn gezin naar een Aziatisch land te emigreren. Dat maakt dat het een grofmazig, bijna plompverloren concept is dat nauwelijks kwantificeerbaar te noemen valt. Het is ook geen onvervreemdbaar recht, maar aan een specifieke context gebonden, net zoals je in de woestijn niets hebt aan een winterjas.

Wit privilege wordt in de media vaak gekoppeld aan welvaart die het gevolg zou zijn van slavernij en aan een collectief schuldbesef. Interessant genoeg staken mijn Duitse voorouders pas de grens over toen de slavernij juist was afgeschaft. In die zin ben ik dus sowieso een witte Nederlander die niets te verwijten valt als het gaat om deze zwarte bladzijde uit de vaderlandse geschiedenis.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann. Reageren? hormann@refdag.nl