Het is goed dat deze krant aandacht schenkt aan de vraag of de coronacrisis iets met de duivel en de antichrist te maken heeft (RD 14-11). Omdat de Bijbel daartoe aanleiding geeft en ook omdat op internet allerlei theorieën de ronde doen. Bij veel daarvan plaatst prof. dr. J. Hoek terecht kanttekeningen. Hij probeert in grotere lijnen te schetsen hoe de Bijbel (Openbaring vooral) over de eindtijd spreekt. Allerlei theorieën lijken dan eerder wereldse speculaties in een christelijk jasje te zijn dan Bijbelse waarheden.

Lees ook

Corona en het beest uit de afgrond

Hoeks woorden aan het eind van het interview wil ik onderstrepen: „Complottheorieën die aan de eindtijd refereren, zijn ook onbetaalde rekeningen van de kerk.” Wij hebben teveel gezwegen over Christus’ wederkomst en wat daaraan voorafgaat. Het verlangen van de kerk naar Christus en de waakzaamheid tegen de duivel zijn vaak ondermaats. Toen ik twee jaar geleden uit Openbaring 13 preekte, realiseerde ik me dat ik in mijn preken de antichrist nog nooit genoemd had. Bij nadere studie viel me op hoe veel, en hoe concreet soms, de Bijbel over hem spreekt. Naarmate de tijd vordert, worden die aanwijzingen ook duidelijker. Zoals bij profetieën over Christus’ eerste komst: het volk in de tijd van David en Jesaja kon ze niet zo goed begrijpen als zij die Jezus op aarde meemaakten. Maar juist de Emmaüsgangers kregen het verwijt dat zij de Schriften niet begrepen hadden (Lukas 24:25). Zal Christus het ons moeten verwijten dat wij niet gelovig en waakzaam waren (Lukas 18:8, Mattheüs 25:5)?

Ik val Hoek bij dat de twee hoofdkenmerken van het rijk van de antichrist zijn: wetteloosheid en liefdeloosheid, in onze tijd zeer herkenbaar. Dat moet ons extra waakzaam maken. Als de helse machten zich nu inderdaad samenspannen voor de laatste slag, dan moeten wij alert zijn op alles wat daarmee verbonden is. Een militair bij de Grebbeberg moest niet pas ingrijpen als hij tanks zag, maar zodra de eerste verkenners (soms vermomd) rondslopen.

Vreze

Als nu zoveel complottheorieën over corona de ronde doen, waar komen die dan uit voort? Uit angst alleen? Me dunkt ook uit de manier waarop media onze gedachten stroomlijnen en overheden maatregelen uitvaardigen. En uit de mate waarin China zijn bevolking controleert, de bijna messiaanse hoop die men op een vaccin stelt, de eigenaardige manier waarop het mondkapjesbesluit is genomen, de nog sterkere machtspositie die technologische en farmaceutische bedrijven kregen, enzovoorts.

Dat is allemaal serieus genoeg, maar complottheorieën zijn niet het Bijbelse antwoord. Toen het er voor Juda niet best uitzag, zagen velen in hun angst ook overal complotten: „Het is een verbintenis!” (Jesaja 8:12). De gelovigen wordt echter op het hart gedrukt „niet te wandelen op de weg van dit volk” (8:11). Waarom niet? Omdat complottheorieën leiden tot een verkeerde angst: „Vreest gijlieden hun vrezen niet en verschrikt niet. De HEERE der heirscharen, Die zult gijlieden heiligen en Hij zij uw Vreze” (8:12-13).

Hier wordt dus wel gesproken over ”Vreze”, ontzag voor de Heere. Dat geestelijke zicht op de werkelijkheid brengt angst voor de zonde, ernst over de eeuwigheid, strijd tegen de duivel. Wie zo kijkt, is niet klaar als bepaalde complottheorieën ontmaskerd zijn. Want daarmee is het grote, helse complot nog niet ontmaskerd. De suggestie in de serie ”Complotten” was toch vaak: als een complottheorie onwaar is, dan is er niets aan de hand. Maar veel van de razendsnelle ontwikkelingen kunnen wel degelijk onderdeel zijn van het plan van de duivel om iedereen klaar te stomen om onderdaan te worden van het ene grote wereldrijk. Daarin is de antichrist de leider, is de herinnering aan God uitgewist en staat de aanbidding van menselijke grootheid centraal.

Eén antwoord

Complottheorieën louter bestrijden is dus een riskante bezigheid. Als we daar niet áchter kijken, lijkt het antwoord vanzelfsprekend: laat je maar voorlichten door de media, leiden door de overheid, helpen door de wetenschap en meenemen door de massa. Terwijl we niet beseffen hoezeer dit alles ons in de greep kan krijgen. Hoezeer onze gedachten gericht worden op een horizontaal gevaar (corona alleen) en horizontale oplossingen. Zo vergeten we God meer dan we beseffen.

Daarom riep Jesaja niet op de overheid maar gewoon te volgen. Integendeel. Het antwoord van koning Achaz op de dreiging was even ongelovig als de samenzweringstheorieën. Hij weigerde het te wagen met God en Zijn beloften (Jesaja 7:12). Hij zocht hulp bij buitenlandse mogendheden, afgodische raadgevers (8:19) en menselijke verdedigingsmiddelen (22:9-11). Maar dat leidde evenzeer tot angst en duisternis (8:22).

Er is maar één antwoord: „Zal niet een volk zijn God vragen? (…) Tot de wet en tot de getuigenis” (8:19-20). Wie daaraan onvoorwaardelijk gehoor geeft, kan niet meer naïef luisteren naar seculiere media, wetenschappers en overheden. Want hij gelooft dat wij de strijd hebben „tegen de machten, tegen de geweldhebbers der wereld der duisternis dezer eeuw, tegen de geestelijke boosheden in de lucht” (Efeze 6:12). Het antwoord daarop is niet angst maar waakzaamheid en vreze des Heeren. Geen complottheorieën en nog meer coronamaatregelen, maar geloof. Geen krampachtig vasthouden aan het oude of gewillig zich schikken naar het nieuwe ‘normaal’, maar gelovig zich uitstrekken naar de komende heerlijkheid. „Onze wandel is in de hemelen, waaruit wij ook de Zaligmaker verwachten” (Filippenzen 3:20).

De auteur is predikant in de Hersteld Hervormde Kerk.