Wat zouden zij die toen aan het kerkroer stonden van deze aantijging vinden? Hadden wij binnen de context van toen betere keuzes gemaakt? Ironisch genoeg belijdt ”het instituut” zonder synodaal besluit niets. Wie is met deze ietwat verwaten stellingname eigenlijk echt gediend?

Dat de christelijke kerk eeuwenlang het Joodse volk veel kwaad deed, is duidelijk. Maar geldt dit ook van gereformeerden en hervormden rond de oorlog? De hervormde synode riep in 1938 op tot hulp en barmhartigheid aan uit het oosten gevluchte Joden. In 1942 protesteerden verschillende kerken bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de voorgenomen deportaties. Vervolgens beleed de hervormde synode dat de „mateloze Jodenhaat” de diepste fundamenten van het christelijk geloof aantastten.

Na de Februaristaking van 1941, het grootschalige protest tegen de eerste wegvoering van Joden, sloeg de bezetter fel toe. Hij richtte de Joodse Raad op, die uiteindelijk zijn eigen graf groef. Moesten de kerken niet zeer behoedzaam manoeuvreren?

Plaatselijk bekommerden tal van haar leden zich over Joodse medemensen. De Haarlemse familie Ten Boom wist met anderen veel Joden uit Duitse handen te houden. De directeur van de Hervormde Amsterdamse Kweekschool, later hoogleraar pedagogiek en CHU-senator Johan van Hulst, redde 600 Joodse baby’s. Ds. Frits Slomp, alias Frits de Zwerver, verborg met zijn landelijke organisatie duizenden Joden. De orgelzolder van de Rotterdamse Breepleinkerk herbergde 34 maanden lang 3 Joodse gezinnen. Dit zijn maar enkele feiten.

Al voor 1940 waarschuwden predikanten als K. Schilder, D. A. van den Bosch, K. H. Miskotte en anderen voor het satanische van het nazisme. Veel dienaren van Christus werden in de oorlog gearresteerd, gemarteld en gedood, niet omdat zij zwegen en wegkeken! Plegen wij met onze excuses nu geen verraad aan al deze zo op het Joodse volk betrokken kerkleden?

Historicus Jan Bank, auteur van ”God in de oorlog”, reageerde op de radio en in de Volkskrant verbaasd op de PKN-actie en de woorden van dr. De Reuver. En hij is niet de enige. Onze tijd lijdt aan chronische voorouderschaamte, met een onverzadigbare behoefte aan morele terugblikken en spijtbetuigingen. Ondertussen voelen Joden in hedendaags Europa zich steeds onveiliger. Ook in Nederland.