Geen triomfantelijke, maar aangevochten protestant
Ik ben protestant, omdat de ontmoeting met een genadig God in Christus door Woord en Geest niet past in een rooms denkschema.
Het is begrijpelijk dat nadenkende mensen worden aangetrokken tot de Rooms-Katholieke Kerk. Het protestantisme is versnipperd en gefragmentariseerd. Dat begon al direct na de Reformatie met de stromingen van Luther, Calvijn, Zwingli en de dopers. In de gereformeerde traditie heeft de neiging tot versplintering geweldig doorgezet. Tegenover de eenheid die de Romana uitstraalt, maakt dat het gereformeerde protestantisme ongeloofwaardig.
Het belangrijkste bezwaar tegen de kerk van de middeleeuwen was de figuur van de paus (zo ontdekte ik bij het schrijven van mijn boek ”Katholiek Vandaag”). Maar hoe ziet dat in de gereformeerde traditie eruit? Predikanten gedragen zich als pausen. De ambtelijke vergaderingen verlopen buitengewoon traag, als er besluiten genomen moeten worden. Bovendien hebben die geen tegenwicht kunnen bieden tegen vrijzinnigheid. In ethisch opzicht is de Rooms-Katholieke Kerk vaak veel klassieker dan protestantse geloofsgemeenschappen.
Eigen waarheid
Waar is de katholiciteit in de protestantse traditie? Elke denominatie heeft zijn eigen waarheid om zich ten opzichte van andere denominaties te profileren. Men verwart denominatie zelfs met kerk. De verzelfstandiging van deelwaarheden staat haaks op de belijdenis van katholiciteit. Katholiciteit is immers het besef dat er een heelheid bestaat en we alleen met alle heiligen Gods waarheid kunnen verstaan.
Laat een protestantse eredienst eens op je inwerken. Je kunt het meemaken dat ambtsdragers zich uitsloven om eigentijdsheid uit te stralen zonder het besef dat men de kerk van eeuwen vertegenwoordigt. Zelfs gebouwen getuigen van een ahistorische benadering. De preek is een vlot verhaal met een religieuze beschouwing van de tegenwoordige tijd, of het is een modern antropocentrisch exposé over de bekeringsweg van de zondaar dat door ouderwetse woorden tijdloos aandoet.
Kom dan eens in een rooms-katholieke eredienst. Daar voel je je opgenomen in de katholieke stroom van de eeuwen. Daar is besef van het mysterie. Eerbied vervult de ruimte van het kerkgebouw, voordat de dienst begint. Er zijn klassieke vormen die de eeuwen verduren en boven de veranderingen van culturen uitstijgen. De mis is geen zwingliaanse herinneringsmaaltijd, maar er is een sterk besef dat daarin iets gebeurt. Deze kerk herinnert aan het ene lichaam van Christus in een wereldwijde kerk. Is de Reformatie geen bedrijfsongeval? Zouden we niet beter terug kunnen keren naar de Rooms-Katholieke Kerk en daar een reformatorische provincie vormen?
Als we het beste van Rome vergelijken met het slechtste van de Reformatie, is de keuze niet moeilijk. Maar als we ons nu eens verplaatsen naar de climax van het protestantisme? Dan zit ik in een kerk waar het Woord van God wordt bediend door de zalving van de Heilige Geest. Ik bemerk dat de enige Bisschop van de kerk, Jezus Christus, aan het woord is. Hij ontmoet mij in de kracht van Zijn Heilige Geest. Mijn hart wordt geraakt en verbroken. Ik ervaar in mijn ziel de kracht van Zijn bloed.
De eenheid met Christus is een geleefde realiteit. Ik leef, maar niet meer ik, maar Christus leeft in mij. Mijn laatste houvast is niet mijn persoonlijke wedergeboorte, maar Jezus Christus. Hij gaf Zich voor mij onbaatzuchtig over in de kruisdood. En wat meer is, Hij is opgestaan en Hij leeft. Christus alleen is mijn leven, mijn gerechtigheid, mijn wijsheid. Ik heb genoeg aan Hem en krijg nooit genoeg van Hem.
Hemelse liturgie
De vrede van God neemt bezit van mij en ik heb toegang tot de troon van Gods genade. De Vader oefent gemeenschap met mij en opent Zijn liefdehart. De Heilige Geest stort Zijn liefde uit in mijn hart. Het is beter te ervaren dan te begrijpen. Al de snaren van mijn ziel jubelen het uit: „Drie-enig God, U zij al de eer!”
Er gebeurt werkelijk iets in deze eredienst. Het is een participatie in de hemelse liturgie, het is een begin van het eeuwige leven. Zo ontvlamt de hoop en zie ik uit naar de volle onthulling van het heil in Christus. Nog even, dan zal God alles in allen zijn, en een nieuwe hemel en een nieuwe aarde zullen er zijn, waar geheel recht wordt gedaan aan God!
Ik ben protestant, omdat deze ontmoeting structureel theologisch niet past in een rooms denkschema. Ik ben geen triomfantelijke protestant, maar zeer aangevochten. Soms zijn er van die kerkdiensten waarin zoveel van Gods koninkrijk is, dat ik het toch weer uit kan houden.
De auteur is hoogleraar theologie en spiritualiteit van het Gereformeerd Protestantisme aan de Vrije Universiteit.
