Toen de nu aantredende voorzitter –gehuwd en vader van drie kinderen– begin november door president Donald Trump werd voorgedragen, bleef een reactie in de financiële wereld uit. Geen onrust, geen twijfels. De markten rekenen er blijkbaar op dat onder de regie van Powell ingrijpende aanpassingen van het monetaire beleid niet aan de orde zullen zijn.

De personele wijziging betekent wel dat de betrokken functie van een Democraat naar een Republikein gaat; al mag dat formeel geen gevolgen hebben, want de Fed behoort onafhankelijk te opereren. Yellen was beschikbaar voor een tweede ronde, maar Trump brak met de traditie om een fungerend voorzitter, ongeacht diens politieke kleur, te herbenoemen. Obama gunde Ben Bernanke destijds een nieuwe termijn, Bush sr., Clinton en Bush jr. handhaafden Alan Greenspan op zijn post. Laatstgenoemde was aangesteld onder Reagan en vormde al met al bijna twee decennia lang het gezicht achter de rentebesluiten in de VS. Yellen, de eerste vrouw aan het hoofd van de centrale bank, neemt reeds na vier jaar afscheid.

Wat ook afwijkt van het verleden: Powell is van origine geen econoom, anders dan zijn voorgangers. Hij studeerde politicologie en rechten en ging aan de slag als jurist. Later stapte hij over naar de financiële sector en werkte hij onder meer bij zakenbank Dillon, Read & Co., het ministerie van Financiën en investeringsmaatschappij The Carlyle Group.

Sinds 2012 zit hij –genomineerd door Obama– in het bestuur van de Fed. Die instelling kent hij inmiddels dus als zijn broekzak. Hij stemde in met het in de afgelopen jaren gevoerde geldbeleid en die opstelling belooft continuïteit op dat terrein in de nabije toekomst.

De periode van Yellen werd in economisch opzicht in de VS gekenmerkt door herstel, zij het in een traag tempo, lage inflatie en stijgende beurskoersen. Een crisis is haar in ieder geval bespaard gebleven. Onder deze omstandigheden zijn zij en haar medebestuurders in Washington de weg ingeslagen terug naar meer normale monetaire verhoudingen. Na het uitbreken van de crisis in 2008 verlaagde de Fed de rente in rap tempo naar nagenoeg 0 procent. Daarna startte zij met het massaal opkopen van obligaties, om zo door het creëren van extra liquiditeit de economie een impuls toe te dienen.

Renteverhogingen

Yellen maakte haar opwachting in februari 2014. In oktober van dat jaar staakte de Fed het stimuleringsprogramma. Ruim een jaar erna, in december 2015, besloot de bank tot een eerste renteverhoging. In 2016 bestond er aarzeling om verder te gaan op dat pad. Vrees dat dit mogelijk de groei van de bedrijvigheid in de knop zou breken, gaf aanleiding tot voorzichtigheid en zorgde voor uitstel. Ook het risico van een uitstroom van kapitaal uit opkomende economieën en van grote verliezen op de obligatiemarkten speelden hierbij een rol. Pas in december 2016 zette de Fed een tweede stap van 25 basispunten. In 2017 volgden drie rentemaatregelen.

Al met al bevindt het officiële tarief, de zogeheten federal funds rate, zich nu binnen een bandbreedte van 1,25 tot 1,5 procent. Analisten voorzien dat er voor dit jaar, te beginnen half maart, nog enkele verhogingen in het verschiet liggen.

Ondertussen is tevens –ook bedoeld als een bijdrage aan een ontwikkeling richting een genormaliseerde situatie– het verkleinen van de balans aangevangen. Er staat voor een bedrag van 4500 miljard dollar (3600 miljard euro) aan ingekochte obligaties op. Vanaf afgelopen oktober wordt –in eerste instantie 10 miljard dollar en daarna elk kwartaal 10 miljard dollar meer– een gedeelte van de opbrengst van de aflossingen van die waardepapieren, niet herbelegd.

ECB

Door de rente, nu de economie floreert, geleidelijk te verhogen, verschaffen de Amerikanen zich het instrument om bij een nieuwe terugval –en vroeg of laat komt die onherroepelijk– de kredietteugels weer wat te laten vieren. De Europese Centrale Bank (ECB), onder aanvoering van Mario Draghi, beschikt voorlopig niet over die ruimte. Die koopt zeker tot eind september obligaties op en is nog ver verwijderd van een renteverhoging.