Terwijl ik over dierendag nadacht, besefte ik dat we, afhankelijk van het soort dier, heel verschillend omgaan met dieren. Het maakt voor een dier nogal verschil of het een huisdier is, een kip in de intensieve veehouderij is of vrij in het wild leeft.

Voor onze huisdieren is niets meer gek genoeg. Ze worden over het algemeen vertroeteld als huisgenoten. Ze krijgen speeltjes en blikjes voer met speciale saus en er is speciale kleding voor dieren te koop. We geven ze zo veel voer (of zo weinig beweging) dat 40 tot 45 procent van de huisdieren die bij de dierenarts komen last heeft van overgewicht. Voor sommige mensen is hun huisdier zo belangrijk dat het zelfs worden vermeld in het lijstje nabestaanden in rouwadvertenties. Het dier is als een van de kinderen geworden.

Als je als kip of varken ter wereld komt, ziet je leven er echter anders uit. Productiedieren hebben een ander doel. Ze moeten voorzien in ons voedsel. Waar bij huisdieren het geld niet op kan, wordt er bij het houden van dieren in onze veehouderij gezocht naar zo veel mogelijk efficiëntie. Mede omdat we als consument erg gevoelig zijn voor de kiloknallers, worden in de veehouderij dieren gefokt voor zo veel mogelijk opbrengst tegen een zo laag mogelijke prijs. Dit kan leiden tot misstanden, waarbij de grenzen van het dierenwelzijn ruim worden overschreden.

Deze zomer riepen zeventig dierenartsen in NRC Handelsblad hun collega’s ertoe op kritischer te zijn als het gaat om dierenwelzijn en niet mee te werken aan snavelkappen bij kippen en het zonder pijnbestrijding couperen van varkensstaarten. Ook worden dieren soms veel te dicht opeengepakt en met veel te weinig drinkwater vervoerd over lange afstanden. Dat zouden we met onze huisdieren nooit doen.

Er zijn ook veehouders die oog hebben voor de grenzen van de efficiëntie en meer ruimte willen geven aan welzijn van hun dieren. Daar hebben ze consumenten voor nodig die bereid zijn meer te betalen voor hun stuk vlees. Koeien in de wei laten grazen, is nu eenmaal wat lastiger te realiseren dan koeien het jaar rond op stal te laten staan. Bomen in het weiland, waaronder koeien voor de zon kunnen schuilen, vragen onderhoud en dus tijd en geld.

Hetzelfde geldt voor vrije-uitloopkippen en scharrelvarkens. Er is meer ruimte en soms ook ander voer nodig om voor bepaalde keurmerken voor dierenwelzijn in aanmerking te komen. Het is mede aan ons als consument om dat mogelijk te maken.

De dieren die in het wild leven, zijn een verhaal apart. Zij hebben voldoende leefruimte, voedsel en schuilmogelijkheden nodig. In Nederland én wereldwijd neemt de biodiversiteit af en wordt het voortbestaan van diersoorten bedreigd. Wij nemen door onze leefstijl veel ruimte in voor landbouw, wonen, wegen en recreatie. Daardoor is het leefgebied voor dieren als weidevogels, bijen, otters en ook damherten in Nederland sterk afgenomen. De laatste jaren zien we gelukkig ook weer wat herstel, door gerichte natuurbescherming.

Dierendag werd in 1929 ingesteld op de sterfdag van Franciscus van Assisi, 4 oktober. De dag verwijst naar verhalen over Franciscus, die dieren zag als ”broeders en zusters”, omdat we dezelfde Schepper hebben. Hij verwoordde dit in het ”Zonnelied”, waarin hij de hele schepping oproept om God te eren.

Wellicht is Dierendag een goed moment om weer eens na te denken over de schepping en hoe we als beelddragers van God en goede rentmeesters zorg kunnen dragen voor onze medeschepselen, de dieren. Niet alleen voor onze dierbare huisdieren, maar voor alle dieren. Deze zorg geven we vaak indirect, vooral door wat we eten en kopen.

Laten we boeren de ruimte geven om dierenwelzijn en biodiversiteit op hun bedrijf te bevorderen. Daar profiteren niet alleen de landbouwdieren van maar ook de vogels, vlinders en insecten in de weilanden en op de akkers. Laten we natuurorganisaties steunen en een handje helpen bij natuuronderhoud. Zo is dierendag niet alleen een feestje voor onze honden, katten en konijnen, maar ook voor de andere dieren die ons omringen en die, zoals Franciscus én de dichter van onder meer Psalm 99 ons voorhouden, met ons God de lof toezingen.

Dr. Martine Vonk werkt als lector ethiek en technologie bij Saxion. Reageren? rubriekforum@refdag.nl