In de twaalfde-eeuwse Ronde Kerk in de Engelse stad Cambridge had vrijdagavond en zaterdag een conferentie plaats over het leven en werk van Perkins. De prediking van deze zestiende-eeuwse theoloog was helder en eenvoudig, zei dr. Sinclair B. Ferguson, hoogleraar systematische theologie aan Redeemer Theological Seminary in Dallas in de Verenigde Staten (VS).

Een eigen gemeente had Perkins niet, maar als ”lecturer” preekte hij wekelijks in Great St. Andrew’s Church in Cambridge. Daarnaast doceerde hij aan Christ’s College, gaf iedere donderdag catechese aan studenten en elke zondagmiddag pastorale adviezen aan wie dat nodig had. De puritein Thomas Goodwin schreef tien jaar na de dood van Perkins dat de „kracht” van diens prediking nog steeds merkbaar was in de stad.

Hartslag

Perkins was dan ook een prediker die alle aandacht op Christus richtte, aldus dr. Ferguson. „Christus vormde de hartslag van zijn preken.”

Perkins was ervan overtuigd dat de Heilige Geest vooral preken gebruikt om zondaren te redden. „In Cambridge zag hij veel mensen tot geloof komen. Als we in de lijn van Perkins willen staan, moeten we God bidden of Hij de Heilige Geest zendt om door de prediking zondaren nederig te maken, hun verstand te verlichten en hen te bekeren.”

In de kerk van Great St. Andrew’s hield Perkins bijeenkomsten waarin profetie centraal stond. Daarin ging het niet om het voorspellen van de toekomst, maar om de uitleg en toepassing van de „geheimenissen” van God. „Mensen moesten worden verrast door de genade van God. Dat is nog steeds belangrijk. Als een predikant zich niet meer verwondert over het heil, doet de hoorder dat ook niet.”

Oudtestamentische profeten verkondigden het Woord van de Heere en gingen voor in gebed. Dat is geen toevallige combinatie, zei dr. Ferguson. „Verkondiging en gebed horen bij elkaar. Zonder deze twee zaken is er geen vruchtbare bediening mogelijk.”

Het was Perkins’ overtuiging dat Gods Woord van nature zuiver is en gezag heeft. Volgens dr. Ferguson heeft iemands visie op de onfeilbaarheid van de Bijbel invloed op diens prediking. „Alleen als we uitgaan van het gezag van de Bijbel kunnen we met vrijmoedigheid, vertrouwen en nederigheid het Woord verkondigen.”

De prediking hangt echter niet af van de welsprekendheid van de predikant. „We verkondigen niet onszelf, maar Jezus Christus. De prediker is een dienstknecht van Hem. Dat vraagt nederigheid, want God moet worden verheerlijkt. De prediker moet een man zijn wiens tong door de Heilige Geest wordt geleid.”

Perkins zag de prediking niet slechts als het vanaf de kansel onderwijzen van mensen. De openbaring van God moest ook de gevoelens van mensen aanraakten, zodat hun levens zouden veranderen. „Het geweten van de hoorder moest worden blootgelegd. De Heilige Geest heeft er een behagen in om het Woord toe te passen, omdat dit om Christus draait. Hij wil graag de majesteit, macht en genade van Jezus Christus laten zien.”

Het is de taak van de prediker om zowel detective als journalist te zijn, aldus dr. Ferguson. „Hij moet onderzoeken wat er in de harten van mensen leeft. En dan een diagnose stellen. Het medicijn is het zaaien van het Woord, dat door het werk van de Heilige Geest kracht heeft om mensen te veranderen.”

Zekerheid

De zekerheid van het geloof nam in de prediking en het pastoraat van Perkins een belangrijke plaats in, zei dr. Joel Beeke, hoogleraar systematische theologie en predikkunde aan het Puritan Reformed Theological Seminary in Grand Rapids (Verenigde Staten). „Er waren in de kerk steeds meer mensen die het geloof vanzelfsprekend waren gaan vinden. Perkins wilde dat zij de uitverkiezing en de diepte van de zonde beter zouden begrijpen, om zo door het innerlijke getuigenis van de Heilige Geest het heil meer op waarde te schatten.”

Voor de volle zekerheid van het geloof waren volgens Perkins een goed geweten en een leven in gehoorzaamheid nodig. Mensen konden aan bepaalde kenmerken zien of ze gered waren. Perkins noemde onder meer het verlangen om Gods geboden te gehoorzamen, het zich verheugen in God en in Zijn genade, het liefhebben van anderen, vrijmoedigheid in het gebed en het streven naar levensheiliging.

Perkins gebruikte het voorbeeld van een gouden ketting die uit verschillende schakels bestaat: God verkiest, roept, rechtvaardigt, heiligt en verheerlijkt zondaren. „Als iemand een van deze schakels in zijn leven ziet, dan kan hij er volgens Perkins zeker van zijn dat de andere schakels ook aanwezig zijn, al ziet hij die misschien niet. Want God komt Zijn beloften altijd na.”

Behalve de uitverkiezing benadrukte Perkins ook het genadeverbond. De voorwaarden van het verbond kunnen mensen tot wanhoop brengen, omdat ze er niet aan kunnen voldoen. „Maar God blijft Dezelfde: Hij is altijd trouw. De zekerheid van het heil ligt in Christus. In Hem zijn de beloften ja en amen. Hij is de Belofte van God.”

Werken

Dr. Beeke presenteerde tijdens het congres een uitgave van de geschriften van Perkins. Verder spraken dr. Geoff Thomas, dr. Stephen Yuille en Greg Salazar.

„William Perkins een van de drie grote theologen”

CAMBRIDGE. De Engelse puritein William Perkins (1558-1602) werd aan het begin van de zeventiende eeuw gezien als een van de drie grote gereformeerde theologen. Voor veel mensen hoorde hij in hetzelfde rijtje als de reformatoren Johannes Calvijn en Theodorus Beza.

Perkins was een veelzijdig geleerde, prediker en pastor, aldus dr. Joel Beeke, president van het Puritan Reformed Theological Seminary in Grand Rapids (Verenigde Staten). „Net na zijn dood werden er in Engeland meer boeken van Perkins verkocht dan van Calvijn, Beza en Heinrich Bullinger samen. In de Nederlanden was in die tijd meer dan de helft van alle puriteinse geschriften van Perkins’ hand.”

De invloed van Perkins was dan ook groot, zegt dr. R. W. de Koeijer, die in 2010 promoveerde op een onderzoek naar geestelijke strijd bij de puriteinen. „Perkins stond samen met Richard Greenham aan de wieg van de Engelse puriteinse stroming. Kenmerkend voor hem was dat hij zich niet zozeer richtte op de hervorming van kerkelijke structuren, maar voortgaande reformatie nastreefde door prediking, catechese en stichtelijke lectuur.”

In Cambridge oefende Perkins via zijn indringende verkondiging diepe geestelijke invloed uit, aldus de hervormde predikant uit Bilthoven. „Zijn erfenis leefde verder in een puriteinse broederkring van predikers zoals Paul Baynes, Richard Sibbes, John Preston en John Cotton.”

Omdat Perkins de meest vertaalde puriteinse auteur in Nederland was tijdens de eerste helft van de zeventiende eeuw, was hij ook belangrijk voor de opkomst en ontwikkeling van de Nadere Reformatie.