Zaak Kruiningen werpt een smaad op de zaak van Christus
Een rechter in Middelburg heeft dinsdagmiddag vonnis geveld in een kort geding dat was aangespannen door een oud-ambtsdrager van de gereformeerde gemeente in Kruiningen. Dit gemeentelid klaagde erover dat hij ten onrechte beschuldigd is van overspel en getroffen wordt door een censuurmaatregel vanwege het overtreden van het vijfde en het zevende gebod. De visie van de rechter is helder: de kerkenraad heeft zijn huiswerk niet goed gedaan en de kerkelijke tucht moet onmiddellijk worden opgeheven.
Hoe duidelijk de uitspraak ook is, toch roept die tal van vragen op. Allereerst: is het verstandig en gepast van het gemeentelid om naar de rechter te stappen? Volgens de rechter wel. De oud-diaken werd ontvankelijk verklaard én er was sprake van spoedeisend belang. Maar de kerk heeft toch haar interne regels? En wijst Paulus de gelovigen in Korinthe er niet op dat ze zich moeten schamen als ze het nodig vinden om de rechter in te roepen voor meningsverschillen tussen broeders? Zeker, maar de gang naar de rechter is soms onontkoombaar. Calvijn is daar helder in en beschouwt de rechter als onderdeel van de overheid die door God is ingesteld: „Wie alle juridische procedures ronduit afwijst, moet wel beseffen dat hij daarmee tevens Gods heilige inzetting afwijst.”
Een volgende vraag is of de rechter zich met deze uitspraak niet mengt in een binnenkerkelijke kwestie. Wie het vonnis goed leest, ziet dat de rechter alleen toetst of de kerkenraad de interne regels goed heeft gevolgd. De rechter kapittelt de kerk daarover, maar spreekt geen inhoudelijk oordeel uit.
Is het dan niet vérstrekkend dat de kerk de tuchtmaatregel tegen het gemeentelid moet opheffen? Geldt hier niet dat de kerkenraad Gode meer gehoorzaam moet zijn dan de mensen? Nee. De rechter stelt alleen dat de kerkenraad niet de juiste weg heeft bewandeld om tot de tuchtmaatregel te komen. Het ging daarbij niet om een kleine vormfout, maar om basale kerkordelijke principes. De kerkenraad kan morgen opnieuw de weg inslaan om tot censuur te komen, maar moet het dan wel volgens het boekje doen. Kerkenraden die zich aan de regels houden, duidelijke besluiten nemen en zorgvuldig notuleren en communiceren, hoeven zich weinig zorgen te maken over deze uitspraak.
Een andere belangrijke vraag is wat de rechter níét heeft gezegd. Ze heeft geen uitspraak gedaan over de vraag of er nu wel of niet sprake was van overspel. Verder hoeft de kerkenraad geen uitspraken over de oud-diaken te rectificeren. De rechter laat ook in het midden hoe de beschuldigingen van overspel naar buiten zijn gekomen.
De laatste vraag is of dit alles niet te voorkomen was geweest. Een kwestie als deze is vooral verdrietig omdat die smaad werpt op de zaak van Christus. Dat legt een enorme verantwoordelijkheid bij zowel klager als kerkenraad. Het was beter geweest als deze kwestie binnenskamers was gebleven en dat dit commentaar nooit geschreven was. Het is bijna onmogelijk om zo’n rechtszaak te voeren zonder emoties en zonder dat de onderlinge verwijdering toeneemt, en dat is waarom Paulus zegt: „Ik zeg u dit tot schaamte.”
