Alles voor Spanje. Alles voor het behoud van de monarchie. Zo kan de zelf gekozen taakomschrijving van de plichtsgetrouwe koningin Sofia, moeder van koning Felipe, wel worden samengevat. Met die doelen voor ogen heeft ze decennialang haar man koning Juan Carlos gesteund bij de uitoefening van zijn publieke taken. Ze zweeg toen de ene na de andere auteur met onthullingen kwam over diens buitenechtelijke escapades. Ze bleef met hem in het openbaar verschijnen en toverde steevast een glimlach op haar gezicht.

Maar dit jaar werd er een grens bereikt. Sofia bleef in Spanje toen de van tal van malversaties beschuldigde Juan Carlos naar het buitenland uitweek. Sinds begin augustus bevindt de voormalige koning zich in vrijwillige –al dan niet tijdelijke– ballingschap in Abu Dhabi.

Dat de koningin alleen achterbleef in het Zarzuelapaleis bij Madrid, waar ze sinds haar huwelijk met Juan Carlos in 1962 woont, werd haar door de fanatiekste verdedigers van de in ongenade gevallen koning zelfs verweten. In augustus, in de weken na het vertrek van Juan Carlos, begon er een lastercampagne tegen de op Mallorca verblijvende koningin. Die zou bijvoorbeeld na een verblijf van 58 jaar nog steeds geen fatsoenlijk Spaans spreken en haar inkopen op het vakantie-eiland bij voorkeur in het Engels doen. Een maand later circuleerde het verhaal dat Sofia enkele jaren eerder een coup had voorbereid, gericht tegen Juan Carlos en ten bate van haar zoon Felipe.

Huwelijk

De beschuldiging kwam niet uit onverdachte hoek. Het was Corinna Larsen, de ex-vriendin van de koning, die dit in een interview suggereerde. Fijntjes voegde ze eraan toe dat het huwelijk van het Spaanse koningspaar al dertig jaar lang alleen maar op papier bestond. Corinna beschouwde Sofia dan ook niet „als rivaal.” De koning voelde zich volgens haar geheel en al vrij.

Veel vrijer in elk geval dan Corinna lief was, want tijdens zijn relatie met haar ontmoette hij ook andere vrouwen. Corinna, die de koning niet alleen in zijn persoonlijke leven terzijde stond maar ook zakelijk advies gaf, voelde zich bedrogen en maakte een einde aan hun verhouding. Voor de bewezen diensten schonk Juan Carlos haar de lieve som van 65 miljoen dollar – buiten de officiële boeken om overigens.

Het geld zou afkomstig zijn van een schenking aan de Spaanse koning van het bevriende Saudische koningshuis. Maar het vermoeden bestaat dat de toewijzing aan een Spaans consortium van het contract voor de aanleg van een hogesnelheidslijn in deze Golfstaat er ook iets mee te maken heeft. Sterker nog, een speciale onderzoekskamer van het Spaanse hooggerechtshof is er eigenlijk van overtuigd dat dit het geval was. Maar vrijdag werd bekend dat de koning desondanks niet kan worden vervolgd. Op het moment dat dit gebeurde, genoot hij onschendbaarheid.

Publiciteit

Corinna Larsen, die zichzelf nog graag tooit met de achternaam van haar prinselijke tweede ex-man Zu Sayn-Wittgenstein-Sayn, heeft dat voordeel niet. Dat is ook de reden van haar openhartige interviews. Justitie in Zwitserland en Spanje hebben haar in het vizier in verband met schimmige stichtingen van de koning en de geldstromen daaromheen. Maar daar waar andere ex-vriendinnen van Juan Carlos altijd discreet bleven, kiest Corinna juist de aanval en de publiciteit.

Dat raakt uiteraard ook koningin Sofia. Al was het alleen maar omdat vanuit regeringskringen en parlement vanwege alle in omloop zijnde verhalen, verdachtmakingen en beschuldigingen werd geopperd om de gepensioneerde Juan Carlos uit het koningshuis te verwijderen en zijn eretitel koning –een afscheidscadeau bij de troonswisseling in 2014– af te pakken.

Felipe was daar niet voor te porren, mede omdat zijn moeder dan ook haar positie zou kwijtraken. De voorlopige oplossing kwam in de vorm van een vertrek uit Spanje. „Tijdelijk”, zoals Juan Carlos zei, maar inmiddels zit hij drie maanden te kniezen in het weinig opwindende Abu Dhabi.

Smeergeldaffaire

Sofia bleef in Spanje. De coronacrisis bood weinig gelegenheid naar buiten te treden, maar inmiddels is ze weer zichtbaar. De smeergeldaffaire heeft ook geen effect op haar populariteit. Anderhalve week geleden was de koningin zelfs op werkbezoek op de Canarische Eilanden, waar de coronamaatregelen niet zo streng zijn als in de rest van Spanje. Ze bezocht voedselbanken. Die hebben het sinds de coronacrisis extra druk en koningin Sofia zorgt met haar Fundación Reina Sofia voor financiële en morele ondersteuning.

Eerder ging ze ook naar andere plaatsen in Spanje, zichtbaar opgelucht zich weer verdienstelijk te kunnen maken. Zo was ze vorige maand in Oviedo aanwezig bij de uitreiking door haar kleindochter prinses Leonor van de Prinses van Asturië-prijzen, genoemd naar de titel van de beoogde troonopvolger. Binnen de coronaregels was het een uitreiking die in alles anders was dan normaal, maar Sofia zat als trotse oma te luisteren naar de toespraak van haar kleinkind.

Het was de eerste keer dit jaar dat ze in openbaar verscheen met haar koninklijke gezin en ook hier straalde ze uit dat er eigenlijk niets aan de hand was. Sofia heeft nog altijd alles over voor Spanje en het behoud van de monarchie.

Koningin Sofia, de grote professional

Koningin Sofia werd op 2 november 1938 geboren in de Griekse hoofdstad Athene, als prinses van Griekenland en Denemarken en als oudste dochter van de latere Griekse koning Paul en koningin Frederika. Ze bracht de oorlogsjaren met haar familie door in ballingschap in Zuid-Afrika en keerde in 1946 terug naar Griekenland, waar haar vader een jaar later koning werd.

Op 14 mei 1962 trouwde ze met de Spaanse troonpretendent en kleinzoon van de laatste koning van Spanje, prins Juan Carlos. Samen kregen ze drie kinderen: Elena (1963), Cristina (1965) en Felipe (1968). Inmiddels zijn er ook acht kleinkinderen.

Juan Carlos werd in 1969 door Spanjes dictator Francisco Franco aangewezen als zijn opvolger en toekomstige koning van Spanje. Op 22 november 1975 werden Juan Carlos en Sofia koning en koningin. In haar geboorteland Griekenland, waar monarchie en republiek elkaar regelmatig hadden afgewisseld, was de monarchie een jaar eerder definitief bij het grof vuil gezet. Haar broer koning Constantijn woonde in ballingschap in Londen en Sofia was tot 1998 niet welkom in Griekenland.

De Griekse ervaringen hebben Sofia gesterkt in de wens om alles in het werk te stellen om de monarchie te behouden. Die plicht ging daarbij voor op persoonlijk geluk. Juan Carlos noemde haar wat dat betreft „de grote professional.”

Sofia heeft een jongere zus, Irene, die in Madrid bij haar inwoont.

Spanje gaat koning Juan Carlos niet vervolgen

Het Spaanse hooggerechtshof begint geen zaak tegen de gepensioneerde koning Juan Carlos. Hoewel er aanwijzingen zijn dat de in 2014 afgetreden koning mogelijk strafbare feiten heeft gepleegd, was Juan Carlos destijds onschendbaar en kan er tegen hem geen vervolging worden ingesteld. De speciaal voor deze zaak ingerichte kamer van de hoogste Spaanse rechter beëindigt het onderzoek en presenteert de bevindingen voor de Kerst, zo meldden vrijdag verschillende Spaanse media op basis van bronnen bij het hooggerechtshof.

Het onderzoek was eerder dit jaar ingesteld om te zien of Juan Carlos betrokken was bij het aannemen van steekpenningen of de betaling daarvan voor het contract dat Spaanse bedrijven in de wacht sleepten voor de aanleg van een hogesnelheidslijn in Saudi-Arabië. Juan Carlos zou daarvoor 100 miljoen dollar hebben ontvangen van de toenmalige koning Abdullah. Volgens het Saudische hof was dat echter een gift, van koningen onder elkaar.

In een reactie liet de Spaanse minister van Justitie, Juan Campos, weten niet van plan te zijn een wijziging van de grondwet voor te stellen om de onschendbaarheid van de koning eruit te halen. Hij wilde verder geen commentaar geven omdat het hooggerechtshof zijn rapport nog niet openbaar heeft gemaakt.