Wie liep hier, op de plek waar ik nu woon, honderd jaar geleden rond? Of 250 jaar, of 3000? Naar het antwoord op die vraag is bijna iedereen wel nieuwsgierig, al is die drang misschien ook weer niet zo prangend dat je spoorslags op zoek gaat naar antwoorden. Ofwel: ergens is de interesse in geschiedenis wel aanwezig, ook bij kinderen, maar vaak is er gewoon even een zetje nodig om ook daadwerkelijk dingen te gaan ontdekken.

Voor zo’n duwtje de historie in zijn goede boeken over de geschiedenis meer dan welkom. Die bestaan gelukkig ook. Denk alleen maar aan boeken van Jan Paul Schutten en Arend van Dam – om de naam van de auteur van het Kinderboekenweekgeschenk nog maar eens te noemen.

De verhalenbundels ”Over vroeger en nu. Verhalen bij de canon” –recent verscheen een herziene versie– en ”Lang geleden in Apeldoorn. De geschiedenis van Apeldoorn in 10 (voorlees)verhalen” halen weliswaar niet dat hoge vertelniveau van iemand als Schutten, het zijn wel heel fijne hulpmiddelen om de geschiedenis te beleven.

Seyss-Inquart

”Lang geleden in Apeldoorn” vertelt over lokale geschiedenis en daarmee heeft de auteur meteen een sterke troef in handen: je nabije omgeving raakt je over het algemeen sneller. Het boek is geschreven door de Apeldoornse auteur Nanda Roep en richt zich in eerste instantie op inwoners van deze stad – nee, dit dórp, zo blijkt ook maar weer uit een van de verhalen.

De geschiedenis van Apeldoorn is tegelijk veelzijdig genoeg om ook anderen te boeien. In het boek lees je over de Olifantenschuur waar stadhouder Willem V zijn olifanten Hans en Parkie huisvestte. Of over de bunker die Seyss-Inquart liet bouwen, naast zijn villa aan de Loolaan. Plekken als deze zijn nog altijd te bezichtigen, je moet dat alleen net weten. Juist voor dat stukje bewustwording is zo’n bundel goed – en de weetjes en tips bij elk verhaal kunnen lezers zomaar enthousiast maken.

Roep schrijft steeds vanuit een kind, meestal een fictief personage, zoals Hymer die in de steentijd bij het Uddelermeer woont of Johanna die dol is op Hans en Parkie en verdrietig is als de dieren als oorlogsbuit naar Frankrijk gaan. Het verhaal over Willem Röntgen, de ontdekker van röntgenstraling die in Apeldoorn opgroeide, wordt vanuit de jonge Willem verteld. Dat is een prima keus, alleen doet de opbouw van het verhaal –en dat geldt in mindere mate ook voor andere verhalen– soms wat rommelig aan.

In ”Over vroeger en nu. Verhalen bij de canon” zijn de verhalen net wat zorgvuldiger afgewerkt. Van het boek is juist een herziene versie op de markt, waardoor de bundel naadloos past bij de vensters van de recent aangepaste geschiedeniscanon. Dus is er nu bijvoorbeeld ook een hoofdstuk over Anton de Kom, de Surinaamse antikoloniale schrijver, waarin zijn dochtertje Judith over hem vertelt.

Kerstening

Bij bundels als deze heb je altijd te maken met diverse visies op het verleden. Hier en daar kom je jaartallen tegen die voortvloeien uit de evolutietheorie. En het zou ook goed kunnen dat een andere auteur andere accenten had gelegd, sterker nog: dat is wel zeker. Maar de schrijvers doen over het algemeen hun best dingen objectief te belichten en ze laten oordelen aan de lezer over. Neem als voorbeeld het verhaal over de ‘Apeldoornse’ Riglind, dat zich afspeelt in de periode van kerstening. „Zie je die kleurige steentjes?” vraagt zijn vader, die net terug is van een handelsreis. „Dit is het kruis waaraan Christus gestorven is voor de mens (…) Ik zal je er vanavond meer over vertellen.” In de basis zijn dit heel boeiende en leerzame verhalenbundels die de geschiedenis dichtbij brengen, de een net wat meer dan de ander.

Boekgegevens

Lang geleden in Apeldoorn. De geschiedenis van Apeldoorn in 10 (voorlees)verhalen, Nanda Roep en Hélène Jorna; uitg. Nanda; 100 blz.; € 17,95;

Over vroeger en nu. Verhalen bij de canon, Agave Kruijssen, Martine Letterie en Janny van der Molen; uitg Ploegsma; 512 blz.; € 39,99