Hoe verschilt de huidige situatie van die aan het begin van de uitbraak?

Daarin valt op dat er weinig mensen overlijden ten opzichte van het relatief hoge aantal nieuwe besmettingen. Dinsdag werden er 1379 infecties vastgesteld, omgerekend 7,9 per 100.000 inwoners. Dat is bijna een recordhoogte: alleen op 10 april werden er iets meer gevallen geregistreerd (1394). Toen werd er echter veel minder getest. Het werkelijke aantal besmettingen was aan het begin van de uitbraak namelijk wel veel hoger dan nu. Volgens een berekening van het RIVM liepen er eind maart bijna 300.000 besmettelijke personen rond; op dit moment circa 64.000 (368 per 100.000 inwoners).

Ondanks het stijgende aantal besmettingen is het aantal sterfgevallen als gevolg van corona nog steeds opmerkelijk laag. Waren er van eind maart tot half april dagelijks zo’n 100 tot 180 doden te betreuren, na 1 juni is het aantal sterfgevallen niet boven de 10 per dag uitgekomen en ligt het gewoonlijk tussen de 0 en de 4.

Ook het aantal ziekenhuis- en intensivecareopnames is sinds mei erg laag. Gemiddeld belanden er nu dagelijks zeventien coronapatiënten in het ziekenhuis en vier op de ic. Tijdens de piek van de uitbraak ging het om bijna 600 ziekenhuisopnames en ruim 100 ic-opnames per dag.

Tot slot is de gemiddelde ligduur op de ic nu veel korter dan in de beginperiode van de pandemie, zo bleek dinsdag uit cijfers van de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). In maart en april lag een patiënt gemiddeld 22 dagen op de ic, in juli en augustus was het gemiddeld aantal ligdagen op de ic minder dan 8.

Hoe is dat mogelijk, een kortere ligduur?

Voor een belangrijk deel is dat toe te schrijven aan een verbeterde behandeling, denkt Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. Zo krijgen coronapatiënten zodra ze in het ziekenhuis belanden bloedverdunners. Patiënten die tot een risicogroep behoren of extra zuurstof nodig hebben, kunnen bovendien de virusremmer remdesivir krijgen. Verergeren de klachten, dan komen patiënten in aanmerking voor de ontstekingsremmers dexamethason en prednison.

Een andere verklaring voor de kortere ligduur kan volgens Gommers zijn dat er nu minder mensen met onderliggende ziekten op de ic terechtkomen dan in maart en april. Een rapport van de stichting NICE van dinsdag bevestigt dat. Ook zijn coronapatiënten op de ic nu gemiddeld iets jonger dan in maart en april. Daartegenover staat dat ze gemiddeld wat zwaarder zijn. De verschillen zijn echter klein.

Waardoor belanden er nu minder mensen in het ziekenhuis?

Dat heeft ongetwijfeld te maken met hygiënischer gedrag van de bevolking, waardoor er minder mensen besmet raken. De anderhalvemeterregel zit inmiddels bij het grootste deel van de mensen goed tussen de oren, net als het gebruik van mondkapjes. Het virus heeft dan meer moeite om van de een op de ander over te ‘springen’. Ook heeft het virus er een hekel aan om in de wasbak te belanden of met desinfectiemiddel gedood te worden.

Daarnaast waart het virus momenteel vooral rond onder mensen op jonge en middelbare leeftijd, die daar zelden ernstig ziek van worden. De GGD’en meldden de afgelopen week de meeste besmettingen onder personen tussen de 15 en de 35 jaar.

Kan het zijn dat mensen nu een betere weerstand tegen corona hebben en daardoor minder ziek worden?

Na een besmetting bouwt iemand inderdaad weerstand op, wat bij een nieuwe blootstelling aan het virus een infectie voorkomt of voor minder klachten zorgt. Maar de meeste mensen zijn nog niet met het coronavirus in aanraking geweest. Bloedbank Sanquin trof in mei bij slechts 5,4 procent van de bloeddonors antistoffen aan. Dit betekent dat zo’n 95 procent van de bevolking nog even vatbaar voor corona zou moeten zijn als aan het begin van de uitbraak – tenzij andere factoren meespelen, zoals een toegenomen vitamine D-gehalte dankzij zonlicht in de zomer.

Een recent onderzoek van de universiteit van Chicago toonde aan dat mensen met een laag vitamine D-gehalte bijna twee keer zo vaak positief op corona worden getest als mensen met een goede vitaminestatus. Dit suggereert volgens de onderzoekers dat vitamine D het risico op een coronabesmetting verlaagt.

Hoe groot is eigenlijk de kans om te overlijden aan corona?

Zo’n 0,65 procent van alle besmette personen (inclusief de niet-geregistreerde gevallen) overlijdt eraan, schat de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. Onderverdeeld in leeftijdscategorieën komt de CDC uit op 0,003 procent sterftekans voor 0 tot 19 jaar; 0,02 procent voor 20 tot 49 jaar, 0,5 procent voor 50 tot 69, en 5,4 procent voor 70-plussers.

Behalve leeftijd is geslacht een risicofactor. Zeven op de tien coronapatiënten op de ic zijn man. Een andere risicofactor is overgewicht. Van de ic-coronapatiënten heeft 45 procent overgewicht en nog eens 32 procent ernstig overgewicht.

Ook onderliggende aandoeningen verhogen het risico op overlijden. Volgens een rapport van de stichting NICE van dinsdag heeft 11 procent van de ic-coronapatiënten de longaandoening COPD, 7 procent een slecht functionerend immuunsysteem en 3 procent last van nierfalen.