Hoeveel meer mensen aan corona stierven dan door het RIVM gemeld, is nog steeds punt van onderzoek. Woensdag publiceerde het CBS nieuwe cijfers over zogenoemde oversterfte. Tussen week 11 en week 21 overleden 10.164 meer dan gebruikelijk, schat het statistiekbureau. Het kunnen er meer (11.691) zijn, maar ook minder (8593). De daadwerkelijke oversterfte ligt met 95 procent zekerheid tussen deze twee uitersten.

Het RIVM meldde in die periode 5900 coronadoden. Het CBS: „Dit betekent dat naast elke tien geregistreerde doden als gevolg van corona er tussen de vijf en tien mensen overleden aan corona die niet geregistreerd werden.”

Het statistiekbureau schat deze cijfers met behulp van het zogenoemde dynamische regressiemodel. Vergeleken met eerder toegepaste modellen is dit model „preciezer wanneer het gaat om kortere tijdsperioden en wanneer de geregistreerde Covid-19 sterfte sterk toe- of afneemt.”

Dat alleen data tot en met week 21 zijn geanalyseerd, komt doordat er nog geen actuelere cijfers zijn, legt CBS-onderzoeker Tanja Traag uit. Ze zegt erbij dat in week 20 en 21 ondersterfte in plaats van oversterfte werd geconstateerd. „Dit zien we vaker na uitzonderlijke oversterfte. Mensen die toch al spoedig zouden overlijden, stierven nu iets eerder door corona.”

Wat voegt dit onderzoek toe ten opzichte van eerdere CBS-publicaties over oversterfte?

Traag: „Het doel van dit onderzoek is niet zozeer de omvang van de oversterfte vaststellen, want dat hadden we al in beeld. Met het gebruikte model kijken we er op een andere manier naar. Het is daarmee meer wetenschappelijk dan maatschappelijk relevant.

Oversterfte vaststellen kan alleen door het te schatten. De eenvoudige methode die we hiervoor eerder toepasten, mist een betrouwbaarheidsinterval. We konden niet zeggen: zoveel mensen overleden er ongeveer en dit is de onder- en dat de bovengrens. Met dit model kan dat wel. Het leert ons dat onze eerdere eenvoudige schatting dicht aanzit tegen de resultaten die zijn berekend met het ingewikkelde model. We kunnen nog stelliger zeggen dat een oversterfte van 9000 in de eerste negen weken van de corona-epidemie plausibel is.

Aanstaande vrijdag publiceren wij overigens voor het eerst cijfers over doodsoorzaken in maart en april. Die zijn aangegeven op doodsoorzakenformulieren die artsen invullen bij overlijden en komen via gemeenten bij het CBS. Maar op de resultaten daarvan kan ik nog niet vooruitlopen.”

Is alle oversterfte terug te voeren op Covid-19?

„Er zijn geen aanwijzingen dat in de onderzochte periode op grote schaal influenza voorkwam. Vanwege grote eenzaamheid gedurende de lockdown kan het dat er meer zelfdodingen waren. Ook is het mogelijk dat mensen stierven doordat de reguliere gezondheidszorg kwam stil te liggen en ze niet de hulp kregen die ze met spoed nodig hadden. Vrijdag kan ik daar meer over zeggen.”

Is de geschatte oversterfte van 10.164 vanwege corona hoger dan in een ernstig griepseizoen?

„In het griepseizoen 2017-2018 schatte het CBS een oversterfte van 9400. Aangezien die 10.164 een ondergrens heeft van afgerond 8600, is het aantal mensen dat nu aan Covid-19 stierf vergelijkbaar met het aantal overledenen door griep in 2017-2018. Daarbij moet wel gezegd worden dat het griepseizoen toen aanzienlijk langer duurde dan de negen weken corona-epidemie. Aangezien het coronavirus nog steeds onder ons is, kunnen we zeggen dat de sterfte door Covid-19 nog niet voorbij is.

We onderzoeken momenteel hoe influenza en corona zich tot elkaar verhouden. Resultaten daarvan verwachten we in augustus. Ik kan daar nu niet meer over zeggen dan dat influenza door het hele land voorkomt en we Covid-19 vooral zagen in Noord-Brabant, Limburg en de regio Zwolle.”

Wat zegt het door het CBS geschatte oversterftecijfer over de ernst van het coronavirus?

„Ik kan daar geen uitspraken over doen. Het CBS heeft geen cijfers over hoeveel mensen Covid-19 kregen. We kunnen dus niet zeggen hoeveel procent eraan overleed.”