Nederland is coronamoe. Dit jaar waren er op Bevrijdingsdag geen muziekpodia en bevrijdingsfestivals maar wel protestmarsen. „We willen vrij zijn en trots uitstralen”, klonk het uit de mond van demonstranten: die lockdown vernielt de economie. De mobiele eenheid kwam eraan te pas en hield tachtig betogers aan.

Mensen bedenken al plannen om het einde van de coronatijd te vieren. Een vliegvakantie voor de hele familie? Herkansing voor het virtuele eindexamenfeest? Rituele verbranding van gebruikte mondkapjes? Plexiglasschermen doneren aan daklozen?

Wie woensdag de persconferentie van premier Rutte beluisterde, voelt aan dat deze plannen veel te voorbarig zijn. Sceptici waarschuwen voor een tweede golf van coronabesmettingen als de maatregelen versoepeld worden. Neem nu Singapore, een van de eerste landen buiten China waar corona opdook. Het land werd geprezen vanwege zijn effectieve maatregelen: ook bij milde symptomen volgde meteen quarantaine in een ziekenhuis. Corona-apps spoorden elk contact op. Intussen bleven scholen en restaurants open. Begin april volgde echter een tweede golf. „Het wordt een langdurig gevecht”, zei minister Lawrence Wong van Singapore vorige week. Het zou „voorbarig zijn voor iedereen (…) om te veronderstellen dat na deze (tweede) golf de wereld in juni of in juli vrij van Covid-19 zou zijn en we het gewone leven weer kunnen oppakken.” Het zal ook een tijdje duren voor de restaurants opengaan en kerkdiensten weer mogelijk zijn, zei hij er dinsdag bij.

Kerkdiensten

Mensen verlangen naar het oude normaal. Voor wie in een corona-arme regio woont, zijn baan dreigt te verliezen of zich door derderangs media laat informeren, kan dat niet snel genoeg gaan. Maar wie ernstig zieken in zijn nabijheid kent of een familielid verloor, heeft meer begrip voor Ruttes voorzichtigheid.

Van meet af aan stelden de kerken zich loyaal op naar de overheid, zij het met pijn in het hart. Dat kan ook niet anders, wanneer predikanten hun votum moeten uitspreken voor een handjevol aanwezigen of de zegen leggen op lege banken, wanneer de sacramenten niet bediend kunnen worden, terwijl er tientallen ongedoopte kinderen zijn.

De pijn zit diep. Botst die gehoorzaamheid aan de overheid niet met het vierde gebod van Gods wet en de opdracht om de onderlinge bijeenkomsten bij te wonen? Christenen organiseerden digitale protestmarsen, schreven schreeuwerige socialemediakettingbrieven maar ook ernstige en doordachte beschouwingen. Kerkgangers werden aangespoord tot vasten en gezamenlijke biddagen. Nooit eerder waren zoveel doordeweekse digitale meditaties, dagopeningen en dagsluitingen te beluisteren. Steevast klonk de oproep tot bekering van gezin, kerk en samenleving. Zonden werden met name genoemd. Niet alleen nationale zonden als abortus, euthanasie, zondagsontheiliging en seksuele ongebondenheid, maar ook de zonden in de kerk, zoals wereldgelijkvormigheid, verdeeldheid en materialisme. En telkens klonk de verzuchting, het gebed tot God, om de coronabevrijdingsdag voor de kerken.

Misschien was er een zucht van verlichting toen premier Rutte woensdagavond de deur op een kier zette. Slechts honderd kerkgangers, maar toch! Kosters en kerkenraden rekenen alvast uit hoe ze die gaan onderbrengen. Mogelijk hebben predikanten al een tekst in gedachten of zien ze het psalmbord al voor zich, voor die eerste zondag dat de kerk weer volstroomt.

Onweer

Toch roepen die opengaande kerkdeuren een nieuwe, pijnlijke vraag op. Die pandemie was toch een „sprake Gods”? Prof. De Reuver hoorde daarin een woord van tucht en oordeel én van bewogenheid en trouw. Het is Gods roepstem om de mens tot „inkeer, toekeer en terugkeer” te brengen.

Is er nu inderdaad zo’n reformatie gaande, zodat die kerkdeuren weer open mogen? Of staat ook óns land, en vooral de kerken, een tweede golf te wachten? Geen tweede reeks coronadoden maar een andere roepstem waarmee de Heere God duidelijk wil maken dat Hij geen genoegen neemt met oppervlakkige bekering?

Het roept de vraag op waarom de kerken hun deuren zo snel mogelijk weer willen openen. Gaat het om óns, ónze volle kerkbanken, ónze verenigingen, discussieavonden, kringen en concerten, zodat zo min mogelijk mensen de kerk kwijtraken en het oude normaal snel terugkeert? Is de anderhalvemeterregel de enige les van deze epidemie?

Of gaat het ons om de eer van God, Die naar ons hart vraagt, Die oprechte bekering eist, Die walgt van vormendienst, uiterlijkheden en lauwe christenen? Gaat het ons om het pelgrimsleven in eeuwigheidsperspectief en het radicaal breken met de tijdgeest? De Reuver: „Het aardse leven ís geen feestzaal waarin men zich maar uit kan leven.” God liet het welvarende Tienstammenrijk waarschuwen door de herder-profeet Amos omdat Hij een afkeer had van de offers die het volk bracht. „Doe het getier van uw liederen van Mij weg.” Op een schijnbekering volgen slechts nieuwe oordelen. Dan is er weinig reden om blij te zijn met kerkdeuren die op een kier staan.

Maar ook als er geen tweede golf volgt, is deze coronapandemie slechts een speldenprik vergeleken met de grote dag van Gods gramschap, de dag waarin de Zoon des mensen terugkeert op de wolken. Dan is het niet de vraag of we binnen de kerkmuren bijeen mogen komen maar of we in Christus geborgen zijn.

De Schotse predikant-dichter Robert Murray M’Cheyne spoorde zijn hoorders tijdens een epidemie in 1837 juist aan tot die ‘lockdown’: „O, mijn gelovige vrienden! Waarom zou u moedeloos zijn in deze tijd van heersende ziekte en ramp? Waarom zou u verslagen zijn, alsof God u met een wolk van Zijn toorn bedekte? Deze wolken zijn wellicht enige druppelen van Gods toekomstige toorn over de wereld, zij zijn als het begin van een onweer. Maar tot u spreken zij de taal van de liefde. God wil dat u zich nog meer zult verbergen in Christus, dat u zich meer zult afscheiden van de wereld: „Ga heen, Mijn volk, ga in uw binnenste kamers, en sluit uw deuren na u toe.” Zo laat dan elke druppel van de wraak die om u heen valt met nieuwe kracht tot uw ziel spreken, nieuw leven geven aan het geloof, waarmee u zich aan Jezus vastklemt.”