In de christologie (de leer over Jezus Christus in de theologie) werd in de Vroege Kerk vooral naar Jezus Christus gekeken vanuit de incarnatie: het ging immers vaak over Jezus’ godheid en over zijn mensheid. Hoe kan de eeuwige God, hoog boven mensen verheven, als Woord van God werkelijk mens worden?

In de moderne tijd is de opstanding belangrijk geworden: is Jezus opgestaan uit de dood? En als Hij is opgestaan, waar is Hij dan? De opstanding is omstreden, want empirisch is het niet bewijsbaar dat Jezus is opgestaan uit de dood. Al die vragen passen bij een modern klimaat: Bestaat God wel? Kunnen doden opstaan? Voor wie gelooft, is Pasen het ultieme moment waarop God bewijst dat Jezus zijn Zoon is, de beloofde verlosser.

Macchia erkent van beide benaderingen het waarheidsmoment, maar vindt dat we Jezus het beste in beeld krijgen vanuit Pinksteren, als Jezus doopt met de Heilige Geest. Jezus zelf is ontvangen van de Heilige Geest, gedoopt en gezalfd met de Heilige Geest, drager van de Geest. En door zijn dood en opstanding wordt Hij van Geest-drager ook Geest-doper. Pinksteren is daarom de climax van zijn missie: nu doopt Hij zijn leerlingen met de Heilige Geest.

In wat ik eerder van Macchia gelezen had, vond ik dat hij het tijdperk van de Zoon (tot en met Pasen) en het tijdperk van de Geest (vanaf Pinksteren) te veel na elkaar plaatste. In dit boek geeft Macchia een evenwichtiger kijk op Jezus, waarin hij Jezus Christus en de Heilige Geest steeds beiden voluit recht doet.

Niet eerst het tijdperk van Christus en zijn lijden, en daarna dat van Pinksteren en de overwinning van de Heilige Geest. Christus kan alleen mens worden en leven in de Heilige Geest. En alleen in de Heilige Geest kan hij als mens lijden, sterven en opstaan. De vorm die Jezus krijgt, tot in ziekte, in lijden en in de dood bij ons, krijgt Hij dankzij de Geest. En de Geest waarin wij met Pinksteren gedoopt worden, geeft ons diezelfde vorm van gelijkheid aan Christus, de gekruisigde en de opgestane.

In de theologie staan een Woord-christologie en een Geest-christologie vaak tegenover elkaar: is Christus het Woord van God dat mens werd (Johannes 1) of is Christus een door de Geest geïnspireerd mens? Macchia laat zien dat zo’n Geest-christologie veel te mager is. Tegelijk laat hij zien dat nadenken over Christus vanuit het Woord en vanuit de Geest beide waar zijn en niet zonder elkaar kunnen. Dankzij de Geest werd het Woord van God mens. Jezus leefde als Geestdrager om Geestdoper te kunnen zijn. Maar, stelt Macchia, Christus kan ook alleen als God dopen met de Geest: alleen God kan verlossen en alleen God kan de Geest uitstorten zoals Jezus dat doet. Geen menswording van God zonder Heilige Geest, geen God die ons laat delen in zijn Geest zonder een goddelijke Zoon.

Prachtig benadrukt Macchia hoe in de Zoon en in de Geest God zichzelf aan ons geeft. In ons door lijden, ziekte en dood getekende bestaan komt Gods Zoon dankzij de Geest en neemt God ons liefdevol aan. In zijn Zoon geeft God zichzelf werkelijk aan ons door de Heilige Geest uit te storten. Zo laat de Vader ons liefdevol dankzij de Zoon delen in zichzelf door de Heilige Geest.

Macchia laat schitterend zien hoe wij in deze dagen voor Pinksteren op weg zijn naar de climax van Jezus’ missie: de Geest wordt uitgestort. Zo deelt de drie-enige God zich echt aan ons mee. Opeens zag ik ook een verbinding tussen Macchia’s nadruk op de doop met de Geest en mijn eigen traditie van gereformeerde verbondstheologie: de climax van het nieuwe verbond komt dankzij Jezus’ bloed (Goede Vrijdag, avondmaal) en dankzij de uitstorting van Jezus’ Geest: de Heilige Geest die harten van steen verandert in harten van vlees en Gods wet in ons binnenste schrijft.

De auteur is universitair hoofddocent systematische theologie aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij schrijft dit blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.