Het gesprek met een hoogleraar was net op gang toen het licht uitviel. „Oh, load shedding”, zei de professor, stroomuitval, en hij ging door. De uitval kwam precies op de geplande tijd: 12 uur.

Load shedding is in Zuid-Afrika inmiddels een alledaags begrip voor een geplande stroomuitval. Het elektriciteitsbedrijf Eskom kan niet langer aan de vraag voldoen. Vervolgens worden regio’s enkele uren uitgeschakeld. Van tevoren is dat bekend, zodat iedereen er rekening mee kan houden.

Toen ik als student in Zuid-Afrika verbleef, haperde de stroom weleens. Maar dat de elektriciteit urenlang wegvalt, was voor mij nieuw toen ik er onlangs weer was.

Van de kerncentrale Koeberg was een waterpomp stuk. Zodoende kon een reactor niet draaien en was er minder stroom.

Als je in zo’n situatie in een land rondreist, merk je wat er allemaal op stroom draait. Om te beginnen vallen de verkeerslichten uit. Daar sta je dan voor een druk kruispunt. De doorstroming gaat dan heel langzaam. In een gebouw start een grote dieselgenerator, waarvan de uitlaat naar de straat wijst. Fris is anders.

Op een avond reed ik na een zware regenbui naar huis. De straatlantaarns brandden niet en de straat stond vol met plassen. Veilig rijden wordt dan lastig.

Soms vallen tijdens de stroomuitval ook de telefoonlijnen uit. Zelfs een noodoproep kun je dan vergeten. Met een generator kun je wel je modem inschakelen, maar als het netwerk verderop platligt, begin je niets.

De meeste mensen hebben inmiddels wel een generator, dus de koelkast blijft aan. Maar elektrisch koken vraagt al gauw te veel van de gemiddelde stroomopwekker.

Ook veiligheidsinstallaties zijn niet standaard met een batterij uitgerust. Zuid-Afrika is inmiddels bekend door zijn ommuurde erven met schrikdraad. Maar hoe veilig voelen de bewoners zich bij stroomuitval?

Mensen praten onderling natuurlijk veel over de stroomproblemen. De antwoorden verschillen. Sommigen zeggen: de corrupte ANC-regering is er de schuld van dat we geen stroom meer exporteren, maar juist te kort komen. Anderen zeggen: het komt door de groei van de bevolking en de gestegen vraag naar elektriciteit. Ook valt te horen dat de diefstal van stroomkabels leidt tot deze problemen. En ten slotte wordt gewezen op het feit dat bewoners van townships en krottenwijken illegaal stroom aftappen. Het enige dat ik erover weet is dat het best allemaal waar zou kunnen zijn.

Je vraagt je af of een land dat zich economisch wil ontwikkelen, wel zonder een basale voorziening als elektriciteit kan. Ik hoorde een internetondernemer zeggen dat hij eraan twijfelde of hij in Zuid-Afrika blijft als dit probleem voortduurt.

In Nederland is de afgelopen weken gebleken dat veel werk op afstand kan worden gedaan. In Zuid-Afrika geldt een veel strengere lockdown. Maar die mensen die via de computer werken, hebben daarmee geen garantie dat zij zich thuis even nuttig kunnen maken als op kantoor. Voordat je het weet is het tijd voor load shedding. En ook met een volle batterij heeft je laptop geen verbinding meer. In zo’n situatie komt de coronarecessie wel heel snel naderbij.