Drink gerust wodka, adviseert de Wit-Russische president zijn bevolking als medicijn tegen het coronavirus. Eet dat ene speciale kruid, raadt de Turkmeense leider zijn landgenoten aan om gezond te blijven. En vier met zijn allen feest, want wij zijn een volk van hygiëne dat de huizen schoon houdt, roept de Tadzjiekse president, die ook nog eens kan melden dat zijn land geen coronabesmettingen telt.

Terwijl wereldleiders als Donald Trump, Jair Bolsonaro en Vladimir Poetin alsnog toegaven dat het coronavirus een gevaar vormt voor de gezondheid, ontkennen autoritaire leiders in voormalige Sovjetlanden het liefst het bestaan van het virus. Tot halverwege maart was er officieel geen coronadode in Centraal-Azië. Opvallend met de broeihaarden Iran en China om de hoek.

De presidenten werpen zich op als vaderfiguren die willen uitstralen dat ze het virus onder controle hebben. De Wit-Russische leider Aleksandr Loekasjenko liet in een toespraak relativerend weten waar het in zijn ogen wél omdraait. Paniek over het coronavirus is volgens hem niet nodig. Liever prijst hij de geneugten van de landbouw. „Je moet werken, zeker op het platteland. Het is leuk om op televisie te zien dat mensen werken op een tractor. Niemand praat over het virus. De tractor geneest iedereen. Het veld geneest iedereen.”

Verboden

De Tadzjiekse president Emomalii Rachmon hield in maart een lange toespraak. Geen woord over het coronavirus, wel over vaccins voor vee. In Turkmenistan is het gebruik van het woord coronavirus verboden.

Zet dat eens tegenover de zwaarwichtige woorden van Angela Merkel en Emmanuel Macron. De Duitse bondskanselier heeft het over de „grootste uitdaging sinds de Tweede Wereldoorlog. Dit is serieus. Neem het alstublieft serieus.” De Franse president spreekt van een oorlog.

Het virus heeft wel degelijk Wit-Rusland (861 besmettingen, 13 doden), Kazachstan (697, 6), Oezbekistan (520, 2) en Kirgizië (228, 4) bereikt, blijkt uit de overzichtscijfers van de Amerikaanse Johns Hopkins Universiteit, die de corona-uitbraak wereldwijd bijhoudt. Turkmenistan staat op nul besmettingen. Hoewel onafhankelijke media berichten dat er coronagevallen zijn. Turkmenistan grenst aan Iran, waar meer dan 3800 mensen aan het coronavirus zijn overleden. Tadzjikistan, grenzend aan China, telt ook geen besmettingen. Volgens Rachmon heeft dat vooral te maken met het feit dat zijn land de grens met China snel sloot.

Om openheid staan deze autoritaire regimes niet bekend. De leiders van Wit-Rusland, Kazachstan, Turkmenistan, Tadzjikistan, Kirgizië en Oezbekistan zijn stuk voor stuk voormalige Sovjetbureaucraten. Vooral de eerste vier besturen hun landen in repressieve Sovjetstijl en controleren de media. Ondenkbaar dat de president fouten maakt. Geheimhouding staat voorop. Paniek moet worden voorkomen, zodat de massa zich niet tegen de leiding keert.

Hun optreden doet denken aan dat van de Sovjetleiding tijdens de kernramp van Tsjernobyl in 1986. Terwijl Zweden de kernramp ontdekte en wereldkundig maakte, gaf het Kremlin in het begin geen kik en zwegen de staatsmedia.

Ook nu wordt het niet op prijs gesteld als je wél je mond opendoet. Wie in Kazachstan valse informatie verspreidt over het virus, kan worden gestraft. Vals, in de ogen van de autoriteiten.

Hoewel de leiders nauwelijks reppen over maatregelen, worden die wel degelijk genomen. Want in tegenstelling tot de kernramp in Tsjernobyl, valt tegenwoordig niet alles meer te verhullen. Zo heeft Kazachstan de noodtoestand uitgeroepen, zijn scholen gesloten en zitten de drie grootste steden in een lockdown. Oezbekistan heeft de grenzen gesloten en het openbaar vervoer rijdt niet. Wit-Rusland laat extra mondkapjes maken en voert testen uit. In Tadzjikistan krijgen buschauffeurs het advies om mondkapjes te dragen. De moskeeën gingen open nadat ze waren gedesinfecteerd.

Maar terwijl de hele wereld de mond vol heeft over sociaal afstandhouden en presidenten thuiswerken, spreekt de Tadzjiekse leider Emomalii Rachmon voor opeengepakte menigten en laat hij zich na afloop van zo’n bijeenkomst omhelzen en kussen door kinderen. Alsof hij immuun is.