Beeldcultuur mijden of wijden?

Een mooie ontwikkeling is dat veel jonge christenen vandaag de dag positief spreken over pelgrimschap en navolging. Zelfs het kloosterleven heeft aantrekkingskracht op hen. Daarom kan ook een vijftiende-eeuwse Thomas à Kempis nog een goede inspiratiebron zijn. Hoe zou hij gereageerd hebben op het gesprek van het vijftal jongvolwassenen over het kijken naar films, vorige week zaterdag?

Een jaar of dertig geleden kwamen er armbandjes op de markt met de letters WWJD, de afkorting van ”What would Jesus do?” (Wat zou Jezus doen?). In reformatorische kring belandden die bandjes in hetzelfde vakje als de visjes en regenboogstickers op een autoachterklep: optochtelijk, te schreeuwerig. Maar de puritein Spurgeon citeerde deze spreuk al toen hij Thomas à Kempis aanprees: „Laten we niet alleen dat boek lezen, maar het opnieuw schrijven, in ons eigen leven en karakter, door te trachten in alles gelijk te zijn aan Jezus. Het is een goede zaak om in uw huis de vraag op te hangen: „Wat zou Jezus doen?” Dat geeft antwoord op negen van de tien moeilijke vragen rond ethische dilemma’s. Als je niet weet wat je moet doen en Gods wet geeft er geen duidelijkheid over, vraag dan: Wat zou Jezus doen?”

Offers

Het gesprek over het kijken van films en series zit vol met van die moeilijke vragen, of het nu gaat om YouTube, Instagram of Netflix. Die zijn niet eenvoudig te beantwoorden met bezinningsavonden of filmrecensies in het RD. Het is onmogelijk een zwart-witlijstje te maken over films, ook al omdat die variëren van gebruiksaanwijzingen en natuurseries tot muziekclips en porno. Bovendien verglijdt de schaal gemakkelijk, omdat jongeren steeds nieuwe sociale media ontdekken.

Het is maar één van de vele ontwikkelingen waarbij je je telkens afvraagt hoe je ermee moet omgaan. Kun je met een gedoopt voorhoofd de ene dag naar het circus en de andere dag naar de kerk? Beperk je je bij het sporten tot een potje schaak of smul je van de Champions League? Benidorm of De Kleine Belties? Biertje of Spa Rood?

Bij de vraag of je als christen deze cultuur moet mijden of kunt wijden, is bepalend hoe iemand dit aardse leven ziet. Voelt hij zich er thuis en slaat hij de pinnen diep in de grond? Of is hij zoals Christen in Bunyans boek vertrokken uit de stad Verderf en reist hij door die aardse IJdelheidskermis naar de Hemelstad, met de blik omhoog en de vingers in de oren? Wie zo op reis is gegaan, wil net als Christen de voetstappen van zijn Meester drukken, ook al vraagt het offers. Bij die navolging is zijn kompas de vraag van het armbandje: „Wat wilt U dat ik doen zal?”

Zo’n levenswandel is verre van vanzelfsprekend in een wereld vol geestelijke strijd. De verwarring wordt nog groter als andere christenen de indruk wekken dat de nuloptie vandaag de dag onmogelijk is, alsof een christen zijn roeping in deze wereld niet kan vervullen zonder Netflix. Christus navolgen gaat echter gepaard met een teer leven dat gebukt gaat onder „een vuile bron van wanbedrijven” in het binnenste en daarom de verleiding tot zonde op een afstand wil houden. Eén prikkelend reclamebord kan de zoete gemeenschap met Christus weer verbreken, zei een predikant ooit.

Zien op Jezus

De praktische vragen rond films zijn dus niet te verhelpen met een lijstje met: WhatsApp wel maar Facebook niet? Instagram wel maar TikTok niet? Zo’n lijstje verandert elk jaar. Calvijn gebruikt het beeld van de pelgrim en stelt dat zo’n reiziger de aardse goederen zo zal gebruiken dat ze zijn reis eerder bevorderen dan belemmeren. Als iemand ervaart dat Netflix hem helpt om in het spoor van zijn Meester te gaan, moet hij vooral zijn abonnement verlengen. Maar als het de gemeenschap met Christus verbreekt, is die prijs te hoog.

Een lezer reageerde op de filmdiscussie door te verwijzen naar ”Het zien op Jezus” van de Engelse puritein Isaac Ambrosius. In het spoor van Thomas à Kempis wijst ook hij telkens op de noodzaak voor christenen om hun „trage en vadsige zielen wakker te maken” en gelijkvormig te worden aan Christus. Ook Ambrosius stelt voortdurend de vraag wat Christus gedaan zou hebben. „Zie altijd op Jezus als op uw heilig voorbeeld. Zeg tot uzelf: zo Christus, mijn Zaligmaker, nu op aarde was, zouden dit wel Zijn gedachten, woorden en werken zijn geweest? (...) Zou Hij dat wel gedaan hebben waar ik nu mijn handen aan zet? (...) Wel, dit is Christus’ voetstappen navolgen. Hij is om uwentwil uit de hemel op de aarde nedergekomen, treed gij met voeten op de aardse dingen, zoek het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid om uwszelfs wil. Hoewel de wereld zoet is, Christus is veel zoeter (...) en nu zegt Christus tot u: „Kom, en volg Mij na.”

Beeldcultuur mijden of wijden?

Opinie

RD.nl in uw mailbox?