De uitkomst van het debat in de Tweede Kamer was een soort gedoogverklaring. De mechanische kokkelvisserij in de Waddenzee moet worden afgebouwd omdat die een te ernstige verstoring van de natuur zou betekenen. Een natuurvriendelijke variant is op termijn wel toegestaan. De gedachte dat de schelpdiervissers maar uitgekocht en gecompenseerd dienen te worden, haalde het niet, maar is wel weer eens publiekelijk uitgesproken.

Secretaris J. Holstein van de producentenorganisatie Kokkelvisserij relativeert de politieke stellingnames. „Het was meer theater dan debat en een grote dossierkennis kon ik ook al niet bespeuren.” Hij is blij met de opstelling van onder meer de PvdA, die ruimte ziet voor duurzame kokkelvisserij.

De sector kan wel een steuntje in de rug gebruiken. 2001 was een matig jaar, zo werd donderdag bekendgemaakt. In de Waddenzee werd 1763 ton (2000: 2590 ton) kokkelvlees opgevist, in de Oosterschelde -waar voor het eerst in vijf jaar weer werd gevist- 1026 ton.

Er zijn verschillende oorzaken voor de mindere oogst op de Wadden, zo tekent de producentenorganisatie aan. Zo was door een grote mosselzaadval een aanzienlijk deel van de kokkelbanken niet meer bevisbaar. Ook konden de schepen veel later dan gepland uitvaren omdat de benodigde vergunningen op zich lieten wachten.

Een en ander staat niet los van de niet aflatende kritiek van onder meer Waddenvereniging en Vogelbescherming. Het gewoel in de bodem -de schelpdieren nestelen zich in de bovenste zandlagen- zorgt niet alleen voor beschadigingen, maar de kokkelvisserij berooft ook de eidereenden in het waddengebied van hun voedsel, met massale sterfte als gevolg.

Secretaris Holstein durft best op die verhalen af te dingen. „Uit onderzoek van TNO blijkt dat er geen verschil is tussen bevist en onbevist gebied één jaar na de laatste bevissing.” Komt nog bij dat eidereenden niet alleen op het Nederlandse wad het loodje leggen, maar dat ook in Duitsland sprake is van verhoogde sterfte. „Onderzoekers daar wijzen op parasieten, zoals vogelcholera”, aldus Holstein. Het beschuldigen van de kokkelvissers kán niet eens in Duitsland, simpelweg omdat daar niet op de schelpdieren wordt gevist. „Een curieus Nederlands verhaal dus.”

De kleine kokkelsector -het gaat om maar 37 vergunninghouders en nog minder schepen- is zich terdege bewust van de maatschappelijke weerstand. „We werken ook hard aan betere vismethoden”, aldus Holstein. Maar de daarvoor benodigde investeringen bedragen al snel meer dan 10 miljoen euro. „Daarvoor willen de vissers wel eerst duidelijkheid. En ook de zekerheid van tenminste twintig jaar rust.” Die duidelijkheid komt er in 2003, wanneer de effecten van de mechanische kokkelvisserij worden geëvalueerd.

Ondertussen gebeurt er wel degelijk het een en ander, zij het op kleine schaal. „We doen modellenonderzoek om te kijken of het omwoelen van de bodem op een natuurvriendelijker manier kan. De uitkomsten daarvan zullen echter nog wel even op zich laten wachten. Een beetje praktijkonderzoek kost zo 300.000 euro”, legt de secretaris uit.

Verder wordt er gewerkt aan manieren om de vaarsnelheid van de schepen te beperken. „Dat komt de rust in de visgebieden ten goede.” Ook het verzaaien van de kokkels is een manier om de milieudruk te verlichten, weet Holstein zeker. „Dat hebben we in de Westerschelde al eens met succes uitgeprobeerd. Je krijgt een mooie kokkel, die snel kan worden opgevist. Per saldo hoef je minder te vissen en je kunt ook nog eens actief zijn in gebieden die minder kwetsbaar zijn. Win-win voor natuur en visserij.” Grootschalige toepassing van dit principe hangt echter ook weer af van vergunningen. En dat gaat minder snel.

Er is nogal wat huiswerk te doen.

„Klopt. Zeker wanneer gevoelens als feiten worden gepresenteerd. Daar kom je niet zomaar doorheen.

Heeft de kokkelsector toekomst?

„Absoluut! Ik heb al verschillende deeluitkomsten van de 2003-evalutie onder ogen gehad. Die zien er helemaal niet slecht uit. De kokkelvisser heeft echt toekomst. Alleen moeten we niet te veel tijd laten verstrijken. Kokkelvisserij is een specialistisch vak. Zodra de jongere vissers het laten afweten, hebben we een groot probleem. Je kunt niet even iemand van het uitzendbureau op zo’n schip zetten.”