Moslims in Italië zijn gematigd. Ze praktiseren slechts in kleine minderheid hun geloof. Slechts een op de twintig Italiaanse moslims gaat op vrijdag voor het gebed naar de moskee. Dat is veel minder dan het aantal rooms-katholieken dat op zondag de kerk bezoekt. Dat blijkt uit een representatief onderzoek onder de 700.000 legaal in Italië verblijvende moslims.

De diagnose komt van Magdi Allam, een Italiaanse journalist van Egyptische origine die voor ”Corriere della Sera” schrijft en islamspecialist is. Hij verdeelt de moslims in zes groepen: wereldlijk, oecumenisch, apolitiek, orthodox, extremistisch en revolutionair. De laatste twee groepen zouden gevaarlijk zijn, maar maken niet meer dan 5 tot 15 procent van de moslimpopulatie uit.

Bij dit onderzoek moeten wel een paar kanttekeningen worden gemaakt. Het dateert van een paar jaar geleden, maar er is geen betere studie voorhanden. Inmiddels is het aantal moslims zeer sterk gegroeid, mede dankzij twee amnestieregelingen van de regering, waarbij illegalen onder voorwaarden een verblijfsvergunning konden krijgen. Waarschijnlijk is daarmee het aantal illegalen teruggebracht, maar het blijft duister hoe die groep denkt en handelt.

Zeker lijkt dat een deel van de moslims radicaliseert. Zo werd de imam van de grote moskee in Rome, de grootste islamitische gebedsruimte van Europa, onlangs door het bestuur verwijderd wegens zijn gematigdheid. De Italiaanse regering heeft ten minste zeven imams het land uitgezet wegens opruiende taal. Ook het mediagenieke optreden van Adel Smith, een genaturaliseerde Italiaan van Schots-Egyptische oorsprong, maakt de verdraagzaamheid er niet beter op.

Smith komt keer op keer in opspraak door provocerende acties waarbij hij het kruisbeeld verwijdert, dat in bijna alle openbare gebouwen zoals scholen en ziekenhuizen hangt. Veel van de ongeveer 200 moskeeën en gebedsruimten in Italië zouden onder invloed staan van de extremistische en revolutionaire islam. De Italiaanse overheid is niet zo scheutig met het geven van toestemming voor het bouwen van nieuwe moskeeën. In het hele land staan niet meer dan drie nieuwgebouwde gebedshuizen.

De revolutionaire islam staat in Italië haast gelijk met de moskee aan de Viale Edoardo Jenner in Milaan. Een imam van deze moskee stierf in voormalig Joegoslavië in 1995 tijdens gevechten. Sinds het voorjaar van 2001 arresteert de politie er geregeld vermeende terroristen. Er zijn verbindingslijnen aangetoond met al-Qaida. De meeste gearresteerden zijn beschuldigd en sommigen veroordeeld vanwege het maken van vervalste documenten, illegale immigratie en het rekruteren van militanten voor het buitenland.

De rol van de Jenner-moskee en andere moskeeën in vooral Noord-Italië binnen het internationale netwerk van het islamitische terrorisme is vooral beperkt tot logistieke steun. Of beter gezegd: dat was tot voor kort zo. Uit het laatste halfjaarlijkse rapport van de veiligheidsdiensten dat vrijdag aan het Italiaanse parlement werd gepresenteerd, blijken extremistische moslims nu ook andere intenties te hebben. Te denken valt aan Osman Rabei, het vermeende brein achter de aanslagen in Madrid, die tot zijn arrestatie in Milaan woonde. Hij wordt aan Spanje uitgewezen.

Volgens het rapport keren moslims met een geldige Italiaanse verblijfsvergunning terug van gevechten in Irak en Afghanistan. Hun gevechtservaring wordt mogelijk gebruikt om ook in Italië toe te slaan. De inlichtingendienst spreekt van al dan niet slapende cellen, die elk moment in actie kunnen komen.

Dit komt overeen met bedreigingen die geregeld aan het adres van Italië worden geuit. De recentste dateert van afgelopen weekend. Op de internetpagina van een in Londen verschijnende Arabische krant geeft een groep die zich de Abu Hafs al-Masri Brigades noemt, Italië vijftien dagen de tijd zijn troepen uit Irak terug te trekken.

De theorie dat moslims in Italië zich rechtstreeks bemoeien met het operatieve deel van terroristische acties zou blijken uit een bedreiging van een maand geleden. Op 7 juli werd een boodschap op een internetsite gezet van een aan al-Qaida gelieerde groep die was geschreven in het Italiaans. Volgens islamkenner Magdi Allam is de tekst een vertaling van een bedreiging die eerder was geuit aan de VS, waarbij Bush in de eerste tekst werd vervangen door Berlusconi. „Het is geschreven in gebrekkig Italiaans door een francofoon die goed Italiaans spreekt, maar niet in staat is het goed te schrijven. Iemand die waarschijnlijk in Italië woont of heeft gewoond”, analyseert Allam.

Ook is gebleken dat een van de gijzelnemers van de vier Italiaanse bodyguards die in april in Nassirya werden ontvoerd het Italiaans beheerste. Dat lijkt allemaal te duiden op een link tussen het internationale islamitische terrorisme en sommige moslimimmigranten in Italië.