Steeds meer luchtvaartmaatschappijen houden hun Boeing 737 MAX-vloot aan de grond. Onder zware druk van overheden. De autoriteiten willen eerst absolute duidelijkheid over de luchtwaardigheid van het vliegtuig, dat sinds eind 2017 in de lucht is.

Aanleiding voor de ingrijpende maatregel is de crash van een Boeing MAX 8 van Ethiopian Airlines, waarbij zondag alle 157 inzittenden om het leven kwamen. De ramp doet zich voor minder dan vijf maanden na het verongelukken van eenzelfde toestel van Lion Air in Indonesië, waarbij 189 inzittenden de dood vonden.

Nederland kondigde dinsdag een voorlopig vliegverbod af voor de Boeing 737 MAX 8 en de iets zwaardere MAX 9. „Een voorzorgsmaatregel”, benadrukte luchtvaartminister Cora van Nieuwenhuizen. De bewindsvrouw neemt het zekere voor het onzekere.

Uitwijken

Op het moment dat ze de maatregel afkondigde –ingaande om 20.00 uur– waren nog twee Boeings MAX 8-toestellen van TUI onderweg naar Nederland. Beide konden niet meer tijdig landen op Schiphol en weken uit naar Las Palmas op Gran Canaria en Sofia in Bulgarije. Een MAX 8 van Norwegian vloog ook echter gewoon door over Nederland.

De Europese luchtvaartautoriteit EASA besloot later dinsdag een algeheel vliegverbod in te stellen voor MAX-toestellen. De stap komt nadat Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, België en Nederland hun luchtruim hadden gesloten voor de Boeing MAX.

Het toestel is ook buiten Europa in de ban gedaan, onder meer in Ethiopië, Indonesië, China, Singapore, Australië en Zuid-Korea. Ook diverse luchtvaartmaatschappijen als TUI, Turkish Airlines en Norwegian Air hadden al besloten hun vliegtuigen aan de grond te houden. Het Canadese Sunwing is voorlopig de laatste die z’n toestellen –vanaf vandaag– in de hangar houdt.

Zeker vijf piloten hebben in de VS geklaagd over problemen met de besturing van een Boeing 737 MAX 8 tijdens cruciale moment in de vlucht, aldus Amerikaanse media woensdag. Enkele problemen zijn vergelijkbaar met de vermoedelijke oorzaak van de crash in Indonesië in oktober. De piloten hadden moeite om de neus van het toestel in de juiste richting te houden door problemen met het zogenoemde anti-stall systeem.

De Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA onderneemt voorlopig geen actie om de toestellen aan de grond te houden, ondanks oproepen van de senatoren Mitt Romney en Elizabeth Warren. American Airlines, Southwest, Air Canada en WestJet vliegen volop met de 737 MAX, evenals FlyDubai. Wereldwijd zijn zo’n 350 Boeing 737 MAX-toestellen afgeleverd, terwijl er dik 5000 zijn verkocht.

Boeing ziet geen aanleiding voor een vliegverbod. „Veiligheid is prioriteit nummer één. We hebben vol vertrouwen in de veiligheid van de 737 MAX.” De luchtvaartfabrikant kondigde een software-update aan na de crash van de MAX van Lion Air. „Een veilig vliegtuig wordt daarmee nog veiliger.”

„Een voorbarig, emotioneel besluit”, noemt luchtvaartdeskundige Benno Baksteen het vliegverbod voor de Boeing MAX 8 en MAX 9. „Een vliegverbod wordt ingesteld als er duidelijke aanwijzingen voor zijn. Die heb ik nog niet gezien.”

De ingrijpende maatregel is volgens de oud-gezagvoerder op de 747 genomen onder emotionele druk. Baksteen constateert een „emotioneel domino-effect.” De ene overheid volgt het besluit van de andere, ingegeven door verontrusting onder passagiers. „Emoties moet je bij burgers laten liggen en niet als overheid overnemen.”

Brussel en Den Haag kiezen het zekere voor het onzekere. „De houding is: Laten we maar een vliegverbod instellen, want als er iets gebeurt, hebben wij het gedaan.” Ten onrechte, vindt Baksteen, die erop wijst dat de overheden niet voor de kosten opdraaien.

Terwijl de EU, Azië en nog een handvol landen kiezen voor een vliegverbod, laat de VS de omstreden toestellen ongemoeid. „De Amerikanen volgen de normale procedure in dit soort tragische vliegrampen.” Een vloot aan de grond houden, is pas noodzakelijk als er duidelijke tekortkomingen zijn geconstateerd die niet kunnen worden opgelost.

Baksteen benadrukt dat ook de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA –zonodig– niet terugdeinst een vliegverbod in te stellen. De Boeing 787 Dreamliner heeft maandenlang wereldwijd niet mogen vliegen na hardnekkige problemen met lithium-accu’s aan boord.

Geen kinderziekte

De ramp met de Boeing 737 MAX van Lion Air in Indonesië schaart de luchtvaartexpert niet onder kinderziektes. „Boeing heeft te gemakkelijk, een bewuste keus gemaakt een nieuw veiligheidssysteem ingebouwd en daar te weinig ruchtbaarheid aan gegeven.” Een „foutieve inschatting”, stelt Baksteen. Boeing is hierin een eerste verantwoordelijkheid voor, de Amerikaanse toezichthouder FAA tweede.

De luchtvaartdeskundige houdt vertrouwen in de MAX. „Bij een maatschappij die ik vertrouw, waarvan ik weet dat ze piloten goed instrueren en trainen op storingen, zou ik gerust aan boord stappen.”