Paus Franciscus heeft een bewogen jaar achter de rug. Het vuur van het ene misbruikschandaal leek nog niet geblust of er ontstond weer op een andere plaats een uitslaande brand. Zo onthulden opsporingsautoriteiten in de Amerikaanse staat Pennsylvania in augustus dat meer dan 300 priesters zich de afgelopen zeventig jaar hebben vergrepen aan duizenden minderjarigen. Geestelijken die in de fout waren gegaan, werden door de kerkleiding overgeplaatst – en het misbruik ging door.

Het bezoek van de paus aan Ierland later in augustus stond helemaal in het teken van de aanpak van misbruikzaken in dat land. In Duitsland lekte enkele weken daarna een rapport uit waaruit bleek dat er in de periode van 1946 tot 2014 in totaal zeker 3677 kinderen en jongeren slachtoffer zijn geworden van seksueel misbruik door rooms-katholieke geestelijken. Een vertrouweling van de paus, de Australische kardinaal George Pell, werd in december schuldig bevonden aan het misbruik van twee minderjarige jongens in de jaren negentig. Het Vaticaan zette zaterdag de omstreden oud-kardinaal Theodore McCarrick uit zijn ambt. De Amerikaanse geestelijke raakte in opspraak door beschuldigingen over seksueel misbruik.

Spijt

Deze gebeurtenissen staan niet op zichzelf. De afgelopen jaren kwamen honderden gevallen van misbruik in onder meer Australië, Chili, Mexico, Nederland, Oostenrijk en Polen aan het licht. Het Vaticaan nam telkens met „schaamte en spijt” kennis van het misbruik, maar nu lijkt de tijd van excuusbrieven voorbij. Het probleem van seksueel misbruik door geestelijken vraagt om maatregelen, vindt ook de kerkleiding. En de topconferentie in Rome moet die nemen.

Dat het Vaticaan veel waarde hecht aan de bijeenkomst deze week, blijkt alleen al uit de deelnemerslijst. De voorzitters van alle nationale bisschoppenconferenties van de wereld zullen aanwezig zijn. Paus Franciscus woont persoonlijk alle zittingen van het topoverleg bij. Samen zullen zij nadenken over de stappen die noodzakelijk zijn om misbruik te voorkomen, om kinderen te beschermen, om te zorgen voor de slachtoffers en om te vermijden dat seksueel misbruik in de doofpot wordt gestopt.

Boetedoening

Naast negen plenaire zittingen staan er op de agenda ook bijeenkomsten van afzonderlijke werkgroepen, getuigenissen van slachtoffers van seksueel misbruik en momenten van gebed en boetedoening. Paus Franciscus gaat zondag voor in een afsluitende eucharistieviering, zoals dat bij bisschoppensynodes de gewoonte is.

Het is overigens niet de eerste keer dat er een topoverleg over seksueel misbruik plaatsvindt. Veel nationale bisschoppenconferenties, zoals in Nederland, hebben zich de afgelopen jaren met de kwestie beziggehouden. Nu is het Vaticaan aan zet. Om misbruik te voorkomen, de slachtoffers te helpen en het geschonden vertrouwen te herwinnen.