Volgens het conceptwetsvoorstel, waar nog tot 22 februari door iedereen op gereageerd kan worden, moeten maatschappelijke organisaties giften van 15.000 euro of meer in de toekomst openbaar maken. Dat betekent dat ze moeten melden hoe hoog de gift is, wanneer deze is ontvangen en wie de schenker is – met vermelding van naam en woonplaats. Dat geldt ook als een donateur in een jaar meerdere kleinere giften doet die bij elkaar opgeteld 15.000 euro of meer bedragen.

De verplichting gaat gelden voor alle Nederlandse kerkgenootschappen, stichtingen en verenigingen. Donaties van rechtspersonen vallen ook onder de nieuwe wet, behalve subsidies van de overheid. Legaten zijn vrijgesteld.

Terrorisme

De toekomstige wet vloeit voort uit afspraken in het regeerakkoord. De coalitie wil voorkomen dat buitenlandse geldschieters „onwenselijke invloed” krijgen op politieke, maatschappelijke en religieuze organisaties (waaronder moskeeën) in Nederland.

De wet is bedoeld als hulpmiddel voor de bestrijding van terrorisme, constateert Wilbert van Vliet van HVK Stevens. „Maar hij dreigt zijn weerslag te hebben op alle algemeen nut beogende instellingen. Donateurs zullen, als dit doorgaat, geen grote giften meer willen doen. Anoniem weldoen is niet meer mogelijk.”

In welke mate goededoelenorganisaties van de bewuste categorie giften afhankelijk zijn, weet Van Vliet niet. „Het zal niet per se om een groot aantal giften gaan, maar als deze wet er eenmaal is, is die grens van 15.000 euro zo weer aangepast. Bovendien vind ik het hele principe verwerpelijk, ook als het maar om relatief weinig giften gaat. Het wetsvoorstel lijkt aspecten van privacy simpelweg terzijde te schuiven. Uiteraard houdt het ook geen rekening met Mattheüs 6:1-4.”

In die passage uit de Bergrede waarschuwt Jezus dat mensen geen aalmoes moeten geven om door anderen geprezen te worden: „Laat uw linkerhand niet weten, wat uw rechter doet.”

Vrijstelling

Bepaalde groepen maatschappelijke organisaties („die minder kwetsbaar zijn voor onwenselijke invloeden”) kunnen wellicht worden vrijgesteld van de verplichting uit de wet. Maar welke criteria daarvoor gaan gelden, is nog niet bekend. „Het is nog erg onzeker”, concludeert Van Vliet.

Goede Doelen Nederland noemde het conceptwetsvoorstel eerder „schieten met een kanon op een mug”. De wet is schadelijk voor de privacy en zal de bereidheid van mensen om te geven aan goede doelen doen afnemen, vreest de belangenorganisatie. Ook worden organisaties met enorme administratieve lasten opgezadeld.