De gesprekken over de overdracht begonnen al een aantal jaren geleden, vertelt Gerko Last, waarnemend directeur van de stichting. „Zo’n besluit wordt niet van het ene op het andere moment genomen. De protestantse gemeente Gaast-Ferwoude kon de lasten van de kerken op termijn niet meer dragen. Wij zijn een vangnetstichting. We willen monumentale kerken zo goed mogelijk bewaren. Dus als kerkelijke gemeenten niet meer voor hun gebouw kunnen zorgen, zijn wij bereid die over te nemen.”

De twee belangrijkste gespreksonderwerpen in aanloop naar een overdracht zijn altijd de financiën en de emotionele kant van de overname, zegt Last. „Een kerkelijke gemeente doet er een poosje over om zo’n besluit te nemen. Er is eeuwenlang gerouwd en getrouwd, er liggen veel herinneringen. Het is een moeilijk en emotioneel besluit om geen eigenaar van zo’n gebouw te zijn.”

Als Alde Fryske Tsjerken een kerk overneemt, gebeurt dat met de intentie de kerk „tot in de eeuwigheid te onderhouden.” Maar daar zijn hoge kosten aan verbonden: „Dat realiseren de kerkrentmeesters zich als geen ander. Daarom voeren we altijd het gesprek over wat zij bijdragen. Maar dat gebeurt nooit op het scherp van de snede. Er is eigenlijk altijd van beide kanten veel begrip.”

De kerken van Gaast en Ferwoude hebben grote historische waarde. De kerk van Ferwoude dateert in z’n huidige vorm uit 1767. Waarschijnlijk werd toen de dertiende-eeuwse voorganger van de kerk verbouwd. De kerk van Gaast komt uit de veertiende eeuw, maar werd in 1906 met kleine bakstenen ommetseld.

De in 1970 opgerichte stichting beheert in principe rijksmonumenten. De kerk in Gaast is echter een vanwege-monument: het gebouw zelf is geen monument, maar het bevat wel een aantal monumentale voorwerpen. „We begonnen de gesprekken met de kerkelijke gemeente over de kerk in Ferwoude en we wilden de gemeente niet met de kerk van Gaast laten zitten.”

De stichting geeft het Friese kerkelijk erfgoed na de overname meteen weer terug aan de gemeenschap. „De protestantse gemeente heeft al aangegeven dat ze de kerk graag wil blijven huren. Dat stimuleren we ook. Het is goed dat kerkgebouwen als kerk in gebruik blijven.” De plaatselijke beheerscommissie is vrij om ook andere activiteiten mogelijk te maken. Het is mogelijk om een breed programma op te zetten. „Ze krijgt eigenlijk maar één echte opdracht: de kosten van gas, water en elektra moeten sowieso gedekt worden.” In Ferwoude wordt aan concerten gedacht. De kerk van Gaast ligt aan de dijk en zou een toeristische functie kunnen krijgen.