Afgelopen zomer was er in Europa een piek in het aantal besmettingen met het westnijlvirus. Voor het eerst werden dit jaar in het hart van Duitsland enkele gevallen gemeld van paarden die ziek werden door het virus.

Begin september overleden door de infectieziekte 71 mensen in gebieden rond de uitzonderlijk warme Baltische zee. Alleen al tussen 12 en 18 oktober werden in Europa ziektegevallen gemeld in Italië (14, waaronder 1 sterfgeval) , Hongarije (9), Griekenland (8, waaronder 6 sterfgevallen), Frankrijk (2) en Oostenrijk (1). In Servië werden 16 mensen ziek en 1 persoon overleed aan de gevolgen van een westnijlvirusinfectie.

Dit jaar is in vergelijking met voorgaande jaren het aantal ziektegevallen veroorzaakt door het westnijlvirus bij inwoners van de EU tot dusver met in totaal 1266 gevallen verdrievoudigd ten opzichte van het jaar ervoor, zo meldde het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) eerder deze maand.

Het westnijlvirus wordt verspreid door muggen. Ongeveer 80 procent van de besmette personen vertoont geen symptomen. Bij 20 procent komen milde griepachtige verschijnselen als koorts, hoofdpijn en spierpijn voor. Minder dan 1 procent ontwikkelt een ernstig neurologisch ziektebeeld als encefalitis of meningitis met een sterfterisico tussen de 4 en 14 procent. Bij 70-plussers kan dit oplopen tot 29 procent, aldus het RIVM.

Reisgedrag

Artsen wijzen er op dat klimaatverandering slechts één mogelijke oorzaak is voor de toename van tropische ziekten in Europa. Ook de stijging van het aantal reizen naar exotische bestemmingen, verstedelijking en andere factoren kunnen een rol spelen. Medici zijn het er echter over eens dat stijgende temperaturen, meer regen en een hoge vochtigheidsgraad de ideale voorwaarden zijn voor muggen en andere ziekteverspreiders om te overleven en infecties te verspreiden.

„De hete zomer van 2018 heeft mensen laten inzien dat ook Europa te maken heeft met een veranderend klimaat en dat dit niet zonder gevolgen blijft”, zegt Anne Stauffer, directeur strategie bij Health and Environment Alliance (HEAL), een organisatie die de effecten van klimaatverandering op de volksgezondheid onderzoekt.

Mensen staan vaak niet stil bij de opmars van tropische ziekten. „Zo zullen weinig mensen rekening houden met de aanwezigheid van het westnijlvirus als ze naar Roemenië afreizen”, zegt dr. Rachel Lowe, assistent-professor aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine.

Teken

In Midden- en Zuid-Europa was er ook een duidelijke toename van het aantal gevallen van encefalitis. Het gaat om Frühsommer meningo encefalitis, ook wel aangeduid als tick borne encefalitis, een hersenontsteking veroorzaakt door een virus dat teken bij zich kunnen dragen. Besmette teken zijn inmiddels ook in Nederland aangetroffen op de Utrechtse en Sallandse heuvelrug. Verder waren er deze zomer meer meldingen van de ziekte van Lyme, veroorzaakt door de bacteriën als Borrelia burgdorferi, die ook door teken worden verspreid.

Stijgende temperaturen in Europa maken het mogelijk voor tropische en semi-tropische virussen om hier te overleven en ziektes te veroorzaken, stelt ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Vroeger overleefden ze de winters niet. Deze potentiële dreiging wordt door de WHO gezien als een van de grote uitdagingen voor de komende jaren. „Mensen moeten zich meer bewust zijn dat tropische ziekten ook in Europa kunnen voorkomen en advies krijgen hoe ze zichzelf kunnen beschermen”, zegt Lowe.

Ze wijst op de noodzaak van nauwgezette controle op de verspreiding van bepaalde muggen. „Overheden moeten de broedplaatsen van muggen droogleggen zodat hun overlevingskansen afnemen. Ook is het nodig dat artsen worden opgeleid in het herkennen van ziektes die eerder niet voorkwamen in Europa.”