Jojoën met Pluto
Pluto is keer op keer weer in beeld als planeet. In 2006 classificeerde de Internationale Astronomische Unie (IAU) Pluto als dwergplaneet. Daarmee was Pluto zijn status van negende planeet kwijt die hij sinds 1930 had. Maar niet alle astronomen leggen zich daarbij neer.
De drie criteria van de IAU zijn helder. Een planeet moet rond zijn. Hij moet uitsluitend om de zon cirkelen; daarom is de aarde wel een planeet, maar de maan niet. Ten slotte moet hij zijn eigen baan schoonvegen. Daarom is Mars wel een planeet, maar zijn objecten in de Kuipergordel in de buitenste regio van het zonnestelsel hooguit planetoïden.
De beslissing van de IAU heeft voortdurend ter discussie gestaan. Planeetwetenschappers kunnen er niet mee uit de voeten. Met name astronomen die exoplaneten bestuderen, hebben een punt; een exoplaneet cirkelt immers rond een andere ster. Jean-Luc Margot, astronoom aan de universiteit van Californië in Los Angeles, stelde in 2015 een nieuwe, simpele omschrijving voor: Een planeet heeft een minimale massa, een meetbare afstand en baan rond zijn ster en is ongeveer zo oud als het hele planetenstelsel. Deze parameters zijn meetbaar en leiden tot een steviger onderbouwd classificatiesysteem van planeten dan die van de IAU. Pluto zou overigens ook volgens deze omschrijving geen planeet zijn.
Kernfusie
Vorig jaar stelden Amerikaanse planeetwetenschappers in het tijdschrift Lunar and Planetary Science ook een andere definitie voor: „Een planeet is geen ster, heeft nooit kernfusiereacties ondergaan, oefent zwaartekracht uit waarmee hij zichzelf bij elkaar houdt en heeft een duidelijk vast te stellen baan om zijn zon.” Zo bezien is Pluto wel een planeet.
Voor astronomen die sterrenstelsels bestuderen, leveren al deze omschrijvingen problemen op. Wat te denken van bijvoorbeeld planeten die zonder ster door het heelal zwerven?
In mei beweerden astrobioloog David Grinspoon en NASA-astronoom Alan Stern in The Washington Post dat Pluto wel degelijk een planeet is. NASA’s New Horizonsmissie heeft namelijk uitgewezen dat Pluto om zijn as draait, vijf manen heeft, er zijn wolken, weer, seizoenen, sneeuw, bergen, onderaardse oceanen en geologische activiteit. „Als je de astronomische locatie negeert, zou je hem zo een planeet noemen.” Maar dan kunnen 109 andere objecten in het zonnestelsel, zoals Saturnusmaan Titan, ook aanspraak maken op de aanduiding planeet.
Betekenisloos
De discussie is nog altijd niet beslecht. De classificatie van Pluto blijkt sterk af te hangen van de definitie die de astromen hanteren. Astronoom Ethan Siegel schrijft op de website van mediabedrijf Forbes dat Pluto in 1930 „simpelweg verkeerd is geclassificeerd” en dat de IAU die fout in 2006 heeft rechtgezet. „De omgekeerde beweging van Grinspoon, Stern en anderen werkt alleen maar verwarring in de hand en maakt de term planeet betekenisloos.”