En dus houdt de bibliotheek zich –als enige non-profitorganisatie met een christelijke identiteit- al ruim een eeuw bezig met het omzetten van teksten naar „passende leesvormen”. Wat dat zijn? Jeroen: „ Braille, grootletterversies en digitale en gesproken vormen op Daisy-cd’s en bij streamdiensten. Ook kan de CBB voelbare afbeeldingen en logo’s maken, bijvoorbeeld met braillepuntjes.”

Niet elke leesvorm is voor elke doelgroep geschikt. Braille wordt gebruikt door blinden en zeer slechtzienden, grootletter alleen door slechtzienden en de digitale en gesproken uitgaven door beide doelgroepen. Jeroen: „Ook dyslectici en mensen met een leesbeperking vanwege een lichamelijke, cognitieve of verstandelijke aandoening mogen overigens van onze uitgaven gebruikmaken.”

De vrijwilligersorganisatie met haar 30 werknemers en 250 vrijwilligers is gespecialiseerd in het maken van combinatiedrukwerk: gedrukte tekst samen met braille. Ze biedt unieke producten aan, zoals visitekaartjes met braille, braillealfabetten en een braille-grootletterkalender.

Gereformeerde grondslag

Hoewel de CBB een gereformeerde grondslag en identiteit heeft, zet ze zich in voor de volle breedte van de kerk en maakt ze niet alleen christelijke, maar ook algemene lectuur toegankelijk. „Zolang de laatste niet tegen de identiteit ingaat”, aldus Jeroen. „We leveren namelijk lectuur aan de Bibliotheekservice Passend Lezen, waar iederéén met een leesbeperking boeken, tijdschriften en nog veel meer kan lenen. Zelf hebben we een collectie met uitsluitend christelijke lectuur. Deze uitgaven zijn te koop of via een abonnement te verkrijgen. Tot deze collectie behoren ook kleinere, kerkelijk gebonden tijdschriften.”

Vooral de braille-grootletterkalenders, Bijbels in braille en gesproken vorm, psalm- en liedboeken in braille en grootletter en Bijbelse dagboeken zoals ‘Bij het geopende Woord’ zijn gewild. „Het is dan ook belangrijk, ook voor blinden en slechtzienden, om een toegankelijke Bijbel en een Bijbels dagboek voor dagelijks gebruik te hebben.”

Grootletterversie

Bijbelvertalingen toegankelijk maken rekent Jeroen tot de belangrijkste werkzaamheden van de CBB. „We hebben bijna alle Bijbelvertalingen in onze collectie, omdat we vinden dat iedereen, ook mensen met een leesbeperking, zelf mag bepalen welke Bijbel hij of zij voor persoonlijk gebruik leest. Een belangrijk project op dit gebied dat nu in volle gang is, is de omzetting van de Herziene Statenvertaling in een grootletterversie. Dit najaar moet die klaar zijn.”

Er komt heel wat bij kijken bij zo’n project. Jeroen: „Voordat een boek in de collectie van de CBB mag worden opgenomen, is er eerst toestemming van de uitgever en de auteur nodig. Vervolgens wordt er naar financiering gezocht. Als dat afgerond is, wordt het boek voorbewerkt om ingelezen te worden en wordt er een geschikte inlezer gezocht. Een boek met een mannelijk, ouder ik-persoon kan bijvoorbeeld niet door een jonge vrouw worden ingelezen. Als het boek gereed is, kunnen we het toesturen op een Daisy-cd of het via streaming beschikbaar stellen. Via onze nieuwsbrief en website maken we steeds bekend welke nieuwe uitgaven er zijn.”

Het inlezen is een verhaal op zich. Uiteraard moet een Bijbel precies zo worden ingelezen als hij vertaald is. Daarom wordt dat met twee personen gedaan: een vrijwilliger die de tekst in de professionele opnamestudio inleest en een vrijwilliger die in de ruimte ernaast –gescheiden door een raam, maar verbonden met microfoon– woord voor woord meeleest. De vrijwilligers moeten goed begrijpen wat ze lezen en het is ook van belang dat iedereen de plaats- en persoonsnamen op dezelfde manier uitspreekt. Daarom krijgen ze een training, voordat ze aan de slag gaan.

Wie zich als vrijwilliger voor dit werk wil inzetten, moet eens op https://youtu.be/lsMwastRzKU kijken. Deze bedrijfsfilm geeft een prachtig kijkje in de ‘keuken’ van de insprekers.

Giften

In de nabije toekomst wil de CBB graag de hoofdvestiging in Ermelo aan de buitenkant vernieuwen en energiezuiniger maken en een negende opnamestudio bouwen om nog meer lectuur kunnen inlezen, vertelt Jeroen. „Het heeft allemaal te maken met onze visie: het hebben van een leesbeperking mag geen enkele belemmering vormen om volwaardig deel te kunnen nemen aan het kerkelijk en maatschappelijk leven in al zijn facetten.”

Hoewel de CBB voor deze toekomstplannen subsidie ontvangt, geldt dat niet voor de instandhouding en uitbreiding van de eigen collectie christelijke lectuur. Daarvoor is de Ermelose bibliotheek afhankelijk van giften en van de opbrengst van abonnementen en verkoopuitgaven. Jeroen: „Er is behoorlijk veel geld gemoeid met de productie van nieuwe uitgaven. Zo is er voor het project rond de grootletterversie van de HSV nog 2000 euro nodig. We willen mensen dan ook vragen een gift over te maken. Het zou toch geweldig zijn als ook blinden en slechtzienden door het lezen van christelijke lectuur dichter bij God komen?!”

Een gebruiker aan het woord

De 63-jarige Coby Bonenberg uit Ermelo heeft al zo’n 45 jaar een abonnement op lectuur van de CBB. Vroeger las ze vooral brailleboeken, nu is ze overgestapt op gesproken teksten op een Daisy-cd. „Het RD, bijvoorbeeld. De voorpagina, het binnenlands en kerkelijk nieuws en enkele bijlagen worden ingesproken en op schijf gezet. En die komt met de post bij mij terecht.”

De bediening van de Daisyspeler -waarvan de kosten voor een groot deel door haar verzekeraar werden vergoed- is volgens haar „heel gemakkelijk.” Het apparaat heeft niet al te veel knoppen en beschikt over een goede zoekfunctie. „Zo kan ik vrij snel het artikel laten voorlezen dat mijn interesse heeft. De geluidskwaliteit is prima.”

Jaren geleden was een abonnement voor blinden en slechtzienden gratis, maar dat was eigenlijk niet terecht, vindt Coby. „Waarom zou een blinde niets hoeven te betalen voor diensten die hem worden aangeboden? Zeker als je bedenkt hoeveel tijd en werk er in de opname van één cd gaat zitten. Een editie van het RD neemt misschien zo’n vier uur in, maar ik denk dat de insprekers er wel acht uur mee bezig zijn!”

Hoewel het aanbod volgens Coby „best ruim” is, wordt niet alle lectuur die op de markt komt naar een versie voor blinden en slechtzienden omgezet. „Maar goed, ik ben toch niet in elk werk geïnteresseerd. Bovendien kun je altijd een aanvraag indienen.”

--------------------------------------------------------