„Aardbol koerst af op een hittetijd”
Ook als we vanaf vandaag alleen nog maar fietsen en wandelen, dan is een zogenaamde hittetijd mogelijk toch niet te keren. Door de uitstoot van CO2 is een proces in gang gezet dat moeilijk nog terug te draaien is.
Volgens een internationale groep van wetenschappers dreigt een „hittetijdperk” op de aarde. Dit is het gevolg van een domino-effect, dat mogelijk niet te keren is. Door de uitstoot van kooldioxide is er een lange reeks van grootschalige effecten in gang getreden. Het gaat hierbij om natuurbranden (waardoor onder meer bossen verdwijnen), het smelten van de ijskappen, en de afgifte van methaan uit de ontdooiende Siberische permafrost. De aarde zou hierdoor 4 tot 5 graden Celsius opwarmen.
De afspraken in het klimaatakkoord van Parijs leggen de uiterste grens bij een opwarming van 2 graden. Op dit moment, schrijven de wetenschappers in de Proceedings of the National Academy of Sciences, ligt de gemiddelde temperatuur al 1 graad hoger dan voor de industriële revolutie, ruim 200 jaar geleden. De stijging van de temperatuur gaat elke tien jaar nog 0,17 graad door. Hierdoor zou de mens (onwetend en onbedoeld) zelfs een nieuwe ijstijd hebben voorkomen.
Mocht de stijging zich de komende jaren echter doorzetten tot boven die 2 graden, is een hittetijdperk onontkoombaar, zeggen de wetenschappers. Een zeespiegelstijging van maar liefst 60 meter ligt dan in het vooruitzicht.
Het is een misverstand dat de opwarming alleen door menselijke uitstoot komt, zegt Will Steffen van de Australische nationale universiteit. „Uit onze studie blijkt dat de menselijke bijdrage andere processen in het aardsysteem in gang kan zetten die ”feedbacks” genoemd worden en die meer opwarming aandrijven, zelfs als we de uitstoot van broeikasgassen stoppen.”
Een belangrijke factor daarin is het smelten van de ijskappen. Daardoor wordt er minder zonlicht teruggekaatst en dus meer warmte in de aarde opgenomen. Dat bevordert het verder smelten van het ijs.
Bosbranden zijn een ander voorbeeld: die zorgen voor grote hoeveelheden broeikasgassen, vernielen belangrijke opslagvaten van CO2 en drijven de klimaatverandering aan, waardoor het risico op nog meer bosbranden toeneemt.
Net als een eerste dominosteen een beetje mag wankelen en schudden, zijn deze zogeheten ”feedback-loops” natuurlijk en onschuldig. Totdat het kantelpunt wordt overschreden. Zodra dat gebeurt, komt een hele reeks aan plotselinge veranderingen in gang. Systemen die nu nog in ons voordeel werken, komen dan in gevaar.
„Het kantelpunt zorgt voor het omvallen van de dominostenen”, zegt Johan Rockstöm, directeur van het Instituut voor Klimaatimpactonderzoek in Potsdam. „Het kan erg moeilijk of zelfs onmogelijk worden om te vermijden dat de hele rij omvalt. In dat geval worden delen van de aarde onbewoonbaar en is de aarde effectief een broeikas geworden.”
Het motief achter het klimaatakkoord van Parijs is om de verandering van het klimaat te ‘parkeren’, zegt Hans Joachim Schellnhuber, directeur van het instituut in Potsdam. Volgens hem is niet duidelijk of dit echter nog mogelijk is. „Meer onderzoek moet dat risico zo snel mogelijk inschatten.”
In elk geval is meer nodig dan alleen de uitstoot van broeikasgassen verminderen, benadrukken de onderzoekers. Er moet ook meer aandacht komen voor de bestaande CO2-opslagvaten.
De onderzoeken hebben ook iets bemoedigends, zegt Katherine Richardson van de universiteit van Kopenhagen. „Als mensen hebben wij invloed op het aardsysteem op globaal niveau. Wij kunnen dat systeem dus ook beheren.”
