De jacht en de tuinkunst zijn mijn twee grote passies, schreef stadhouder Willem III in 1698 aan een vriend. Voor beide hobby’s kon hij rond Paleis Het Loo zijn ei kwijt. In 1684 kochten Willem en Mary ’t Huys op ’t Loo –tegenwoordig Kasteel Het Oude Loo– inclusief omringende gebouwen, bossen en landerijen. Ook lieten ze een jachtslot –het huidige paleis– bouwen om van daaruit jachtpartijen te organiseren op de Veluwe.

Belangrijkste reden voor de aankoop van het Apeldoornse kasteel en de landerijen was de relatief lage ligging. Daardoor kon er vers water uit de omgeving naar de tuin worden geleid om de fonteinen te laten spuiten en de planten te besproeien.

Naast de voor publiek toegankelijke Benedentuin kregen Willem en Mary links en rechts van het paleis elk een privétuin. Met de klaterende fonteinen, geurende bloemen en exotische planten in de Koningstuin kon de stadhouder volop genieten van de tuinkunst, vertelt het boek.

Buxusziekte

In woord en beeld toont het boek zo de hand van stadhouders, koningen en koninginnen door de eeuwen heen. Zo legde Lodewijk Napoleon, bewoner vanaf 1806, een park in landschapsstijl aan. Hij liet tuinen opvullen met zand en koos voor een park met kronkelende paden, bosjes, struiken en verschillende soorten bomen.

Bij de restauratie tussen 1977 en 1984 kwamen de baroktuinen gedeeltelijk terug in de stijl van de eerste bewoners, Willem en Mary. Door opgravingen werd ontdekt dat de tuin met zand was bedekt en dat alle funderingen uit de zeventiende-eeuwse tuinen er nog lagen.

Tussen 2006 en 2008 kwam de tuin nog een stapje dichter bij de zeventiende eeuw, na de vondst van een plattegrond uit 1706. De historische situatie nabootsen bleek niet altijd haalbaar. Zo verving de tuindienst in 2012 de 27 kilometer lange buxushaag, omdat die was aangetast door een ziekte. Nu staat er Japanse hulst, een struik die lijkt op buxus.

Hoveniers

De eerste helft van het boek schetst de 300 jaar oude –bekende– geschiedenis van de tuinen. Interessanter nog is het tweede deel over het werk van de tuindienst in de vier jaargetijden.

Wie al onder de indruk was van de historische tuin, komt dat nog meer bij het lezen van alles wat er voor het onderhoud achter de schermen gebeurt. Een kleine greep: de tuindienst verzorgt elke week ruim veertig verse boeketten voor in de paleisvertrekken. Alleen al in de benedentuin planten hoveniers in het najaar 17.000 bollen, allemaal met de hand. Wekenlang zijn de tuinmannen druk met snoeien. Vlak voor de winter staat de schoonmaak van de fonteinen op de planning. De tuindienst verzorgt de kerstversiering in het paleis en werkt een week lang aan het optuigen van de kerstboom op het voorplein.

En dan zijn er nog de vrijwilligers die onkruid wieden. Ook wel de Von Wied Club genoemd. Die naam ontstond als woordgrapje, en verwijst naar de vorstelijke familie Von Wied, verwant aan de Oranjes.

Foto’s

In dit deel komen diverse tuinmannen aan het woord over hun werk. De citaten zijn vooral vakinhoudelijk. Leuker was het geweest als daarin wat anekdotes werden verteld. Merkwaardig is ook dat de fotobijschriften zowel Nederlands- als Engelstalig zijn. De tekst in het boek is, op een Engelse samenvatting na, wel Nederlands. Was het niet beter geweest om twee versies uit te brengen?

Bij de schitterende foto’s, die vorstelijke rijkdom en de schoonheid van de natuur verbeelden, vallen deze kritiekpuntjes in het niet. Wie van tuinieren, geschiedenis of het koningshuis houdt, vindt in ”Tuinen van Paleis Het Loo” een mooi album om door te bladeren en in te lezen.

Tuinen van Paleis Het Loo. Traditie en vakmanschap, Karlien Dijkstra, Renske Ek en Willem Zieleman; uitg. Waanders, Zwolle, 2018; ISBN 9789462621732; 136 pagina’s; € 22,50.