In een luxueus hotel in de Egyptische hoofdstad Caïro kwamen recent enkele topambtenaren uit Saudi-Arabië, Egypte en Israël bijeen. Ze spraken er over economische kwesties, maar ook over de veiligheid in het Rode Zeegebied. De Khaleej Times, een krant in de Verenigde Arabische Emiraten, berichtte er begin vorige maand over. Echt opmerkelijk was het bericht niet: Arabische media komen geregeld met dergelijk nieuws.

Te vaak wordt aangenomen dat de Arabische toenadering tot Israël, zoals die van de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman, uitsluitend wordt ingegeven door een gedeelde angst voor Iran. Maar er spelen meer belangen. Zo zijn in de Middellandse Zee grote aardgasvoorraden ontdekt, wat tot economische samenwerking tussen Israël en Egypte leidde.

Weerzin tegen Turkije

Landen in de regio rond de Rode Zee maken zich bovendien in toenemende mate zorgen over de steeds agressievere Turkse politiek. Turkije heeft onder meer contracten gesloten met Sudan om daar militaire bases te vestigen. Ook de Turkse invasie in Syrië en de dreigementen van de Turkse president Erdogan richting van Irak vallen slecht in de Arabische wereld. De Arabische Liga heeft Turkije dringend verzocht om „de soevereiniteit van Arabische staten te respecteren.”

De groeiende weerzin tegen Turkije bleek onder meer uit het feit dat Egypte begonnen is om straten die naar Osmaanse sultans zijn genoemd een Arabische naam te geven. De bestrijding van soennitisch terrorisme in onder meer de Sinaïwoestijn en van Hamas in de Gazastrook dreef Egypte verder in de armen van Israël. In de Arabische pers verschenen –onbevestigde– berichten dat de Israëlische luchtmacht het Egyptische leger ondersteunt in zijn strijd tegen IS in de Sinaï.

Jordanië ziet zich in het zuiden van Syrië met dezelfde gevaren geconfronteerd als Israël, wat tot samenwerking leidt. Egypte en Jordanië zijn tot op heden de enige Arabische staten die een vredesverdrag met Israël hebben.

Palestijnse conflict

Dat hoge militairen uit deze beide staten ontmoetingen hadden met Israëlische generaals was een publiek geheim, dat vooralsnog echter altijd ontkend werd. Het tekent de veranderde sfeer dat de Egyptische en Jordaanse regeringen er tegenwoordig niet eens meer de moeite nemen om dit te ontkennen.

Arabische regeringsleiders moeten nog altijd voorzichtig manoeuvreren vanwege de gevoeligheid van het Palestijnse conflict in hun eigen landen. Maar ook hier is een kentering waar te nemen. Presentator Faisal al-Kasim van de Arabische zender Al-Jazeera plaatste in februari een veelzeggende tweet: „Stel dat er in Syrië een oorlog uitbreekt tussen enerzijds Israël en anderzijds Iran en zijn milities. Welke zijde zou jij dan steunen?”

In een mum van tijd hadden 23.000 Arabische kijkers hun stem uitgebracht: ruim 56 procent koos voor Israël.