Soms is het inzichtgevend om de wekelijkse lijst van bestverkochte boeken in Nederland te bekijken. Voor iedereen die dat graag wil, heeft de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek een website ontwikkeld (debestseller60.nl), waar wekelijks de zestig toppers genoteerd worden. Redelijk bovenaan staan de laatste tijd de nieuwe romans van Marieke Lucas Rijneveld, Paolo Cognetti, Tommy Wieringa, Griet op de Beeck, Dan Brown en Isabel Allende. Om maar wat te noemen. Er staan ook altijd biografieën op de lijst, en voetbalboeken, en kookboeken, en thrillers. Van alles wat dus, waarbij het ‘makkelijke’ leesvoer domineert.

Neem de twee titels die al wekenlang als warme broodjes over de toonbank gaan: ”Doe en denk als een kat” van Stéphane Garnier en ”Catfulness” van Paolo Valentino. Misschien zijn de lezers van deze boeken wel dezelfde mensen als die miljoenen liefhebbers van kattenfilmpjes op internet, geen idee. Maar het kan ook zijn dat ze écht denken ontzettend veel van katten te kunnen leren. Onafhankelijk zijn bijvoorbeeld, rust en tevredenheid in jezelf ervaren, in het hier en nu zijn, en vooral: gelukkig, mindful en stressvrij leven.

En eerlijk is eerlijk, het zijn grappige en boeiende bladerboekjes. ”Catfulness” bevat voor elke dag van de week een les, bijna als een soort dagboekje voor seculiere gelovigen, waarbij de zondag als rustdag geldt: „De mens kan niet rustig in een kamer zitten. En dat verklaart al zijn problemen. (…) Laat jouw zondag zijn zoals al mijn dagen: niet meer of minder dan een kans om te ontdekken hoe fijn het is om op de wereld te zijn. Zonder iets te doen te hebben.”

”Doe en denk als een kat” is iets anders opgebouwd, minder plaatjes, uitvoeriger levenslessen aan de hand van kattengedrag. Dan hebben we het over thema’s als ”Een kat past zich snel aan”, ”Een kat is volhardend”, ”Een kat kan delegeren”, ”Een kat is ongevoelig voor oordelen”. Tussen de regels door zegt dat natuurlijk heel veel over het huidige ideaal voor mens-zijn: onafhankelijk zijn, rust vinden in jezelf, alleen doen wat je zelf echt wilt.

Daarom is het wel fijn dat er nóg een boek in de top zestig staat, een boek dat een spade dieper steekt: ”Verlangen naar verbinding” van de Amerikaanse hoogleraar Brené Brown, die aan de universiteit van Houston onderzoek doet naar kwetsbaarheid, moed, authenticiteit en schaamte. Van haar verschenen al eerder diverse boeken in het Nederlands, die stuk voor stuk bestsellers bleken.

Bij Brown red je het niet met een beetje mindful leven en een voorbeeld nemen aan je kat. Voor echt mens-zijn is veel meer nodig. Bijvoorbeeld de moed om de confrontatie met jezelf aan te gaan, de moed om je fouten toe te geven, de moed om dingen te doen die je een akelig kwetsbaar gevoel geven, de moed om jezelf te laten zien. Dat is niet allereerst gericht op je eigen geluk, dat is gericht op wat goed is. Al zouden we er volgens Brown wel degelijk óók gelukkiger van worden als we ophielden met piekeren over onszelf en ons zouden richten op de verbinding met de anderen.

Nu is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Als voorbeeld vertelt de auteur heel openhartig haar eigen levensverhaal. Ze is moeilijk opgegroeid als kind in een gezin met voortdurend ruziënde ouders, als schoolmeisje dat steeds opnieuw moest beginnen in een nieuwe klas. Het gevoel van ”er niet bij horen” beheerste haar leven, en nog altijd is ze bezig dat te begrijpen. Om steeds opnieuw te ontdekken dat ”erbij horen” alles te maken heeft met ”alleen durven staan” – hoe tegenstrijdig dat ook klinkt.

Ze heeft geleerd zich niet te schamen voor zichzelf, voor haar opvattingen, haar denken en doen, zich niet aan te passen om er maar bij te horen. Ze heeft ervaren dat de beste manier van leven toch is: jezelf in alle onvolmaaktheid gewoon maar aan anderen laten zien. Maar als dat dan botst met die anderen (die uiteraard óók zichzelf willen zijn), hoe ga je daar dan mee om?

Daarvoor biedt ”Verlangen naar verbinding” praktische handreikingen. Een heel belangrijk punt is bijvoorbeeld: zie mensen altijd als individu, niet als lid van een groep. Iemand is niet links of rechts of Republikein of Democraat (en dus goed of fout), maar iemand is een mens met een uniek karakter. Ook al stemt hij op de ‘verkeerde’ partij en houdt hij er andere opvattingen op na dan jijzelf, dan nog bepaalt dat niet wie hij als mens is. Pas van dichtbij kun je zien hoe mensen écht zijn – als je afstand houdt en etiketten op groepen plakt, zul je nooit betekenisvolle relaties kunnen aangaan. En dan ben je eenzaam, zelfs al bevind je je midden tussen de mensen.

Brown zegt behartigenswaardige dingen over eerlijkheid (soms belangrijker dan beleefdheid), over nabijheid (contact via e-mail of Facebook kan nooit rechtstreeks contact vervangen) en over andere cruciale zaken in relaties. En ze kan ontzettend boeiend schrijven. Begrijpelijk dus dat zoveel lezers dol zijn op haar boeken.

Toch blijven er ook wel wat vragen over. Brown is christen, daar praat ze openhartig over in interviews. Dan zou je ook wel willen weten hoe ze in dit verband denkt over trouw, naastenliefde en zelfverloochening. Hoe het goede leven verbonden is met geloof, gebed en genade. Of waar de grens ligt als het over zelfexpressie gaat. Brown vindt het bijvoorbeeld niet in orde als iemand haar vraagt om niet te ”vloeken” (ze bedoelt waarschijnlijk ”grove taal gebruiken”), want die ander dwingt haar dan tot aangepast gedrag. Maar is er geen grens aan ongedwongen jezelf uiten, zijn er geen geboden waar ieder mens zich aan houden moet? Je kunt wel jezelf laten zien en jezelf zijn, maar als je daarmee wetten overtreedt of anderen beschadigt, is het goede leven je bepaald nog niet geschonken.

”Catfulness”, Paolo Valentino; uitg. Boekerij, Amsterdam; ISBN 978 90 225 8121 6; 95 blz.; € 12,50; ”Doe en denk als een kat”, Stéphane Garnier; uitg. Kosmos, Utrecht; ISBN 978 90 2156 777 8; 160 blz.; € 12,50; ”Verlangen naar verbinding”, Brené Brown; uitg. Bruna, Amsterdam; ISBN 978 94 0050 968 9; 208 blz.; € 18,99.