Deze maand waren de koning en de koningin op werkbezoek in China. Dag één brachten ze samen door, op dag twee reisde de koning alvast naar Zuid-Korea voor de openingsceremonie van de Olympische Winterspelen. Máxima bleef in China voor bijeenkomsten over economische onderwerpen. Ze nam deel aan een rondetafelgesprek over ”groene financiering” en was aanwezig bij een ontmoeting tussen het Nederlandse en het Chinese bedrijfsleven. Na de openingsdag van de Spelen reisde de koningin naar Indonesië voor een VN-werkbezoek, terwijl haar man in Zuid-Korea bleef om de Nederlandse sporters aan te moedigen.

Pleitbezorger

Deze werkwijze is kenmerkend voor Máxima, die maar liefst acht nevenfuncties heeft (en die acht staan nog los van haar zeven erefuncties). Vier van die nevenfuncties hebben een economisch karakter.

Meest in het oog springend én bekend is Máxima’s baan bij de Verenigde Naties, die ze kreeg in 2009. De koningin is, zoals het formeel heet, speciaal pleitbezorger van de secretaris-generaal. Tot eind 2016 was dat de Zuid-Koreaan Ban Ki Moon. Toen hij werd opgevolgd door de Portugees Antonio Guterres bleef Máxima aan. Sterker nog: haar functie is de afgelopen jaren uitgebreid. Ze zet zich er niet alleen voor in om mensen met weinig inkomen toegang te laten krijgen tot leningen –ofwel microfinanciering–, haar werk draait nu om ”inclusive finance”. Anders gezegd: de koningin lobbyt er in armere landen voor om mensen met weinig geld de kans te geven bijvoorbeeld een verzekering af te sluiten of een pensioen op te bouwen.

Inhoudelijk werk

„Ze is vaak op pad”, zegt Van Bree, die veel schrijft over het koningshuis en in april een boek presenteert over het vijfjarige koningschap van Willem-Alexander. Maar dat ze té uithuizig is, zoals in sommige media nog weleens wordt geroepen, doet hij af als „gezeur.”

„Mensen –en journalisten in het bijzonder– zijn vaak geneigd ergens een punt van te maken”, vindt de auteur. „Ik zie geen probleem. Ik denk dat Máxima in Nederland beter functioneert als ze ook inhoudelijk aan haar trekken komt. Haar bijbanen zijn voor haar een relevante uitlaatklep, naast al het representatieve werk dat ze doet. Pieter van Vollenhoven zei hier ooit iets treffends over: „Het lijkt wel of mensen denken dat je ineens niets meer zelf kunt als je toetreedt tot het koningshuis. Maar ik kan best zelf een speech schrijven.” Máxima was snel aan het opklimmen in de bancaire wereld toen ze trouwde. Ze had al inhoud, zogezegd, en die nam ze mee toen ze prinses werd. Trouwens, het werk dat ze doet, levert ook weer mooie plaatjes op, waarvan we met z’n allen genieten.”

Buitenland

Dat de nevenfuncties van de koningin zich vooral in het buitenland afspelen, noemt Van Bree „een slimme zet. Ze is daardoor minder zichtbaar.” Niet alles wat de koningin doet naast haar werk als echtgenote van de koning komt namelijk in de openbaarheid. Zo woonde Máxima in januari in het Zwitserse Davos het World Economic Forum bij, een grote conferentie van bedrijfsleven en politiek. En ze gaat geregeld naar haar kantoor in New York voor haar VN-werk.

Bezoeken op locatie voor de Verenigde Naties staan drie keer per jaar op het programma. En die worden uiterst efficiënt ingevuld. De koningin houdt er niet van om tijd te verspillen, weet Van Bree. „Al heeft ze dat niet altijd in handen. Hoe goed alles ook voorbereid en gepland is, ze heeft ook weleens een halfuur moeten wachten voordat een hoogwaardigheidsbekleder zich verwaardigde te komen opdagen. Aan de andere kant trekken landen soms allerlei ‘koninklijks’ uit de kast bij haar bezoeken als VN-ambassadeur. Rode loper, Wilhelmus, vlaggetjes op de auto. Terwijl ze dan niet in haar rol als koningin op bezoek komt.”

Niet als Claus

Van Bree wijst erop dat koning Willem-Alexander helemaal achter de activiteiten van zijn vrouw staat. „Want hij heeft gezien wat er met zijn vader is gebeurd, die inhoudelijk zijn ei niet kwijt kon. Máxima heeft een rol gevonden die bij haar past en, heel belangrijk, politiek niet gevoelig ligt. Bij prins Claus ging het juist op dat punt mis. Hij was in de jaren zeventig voorzitter van de Nationale Commissie Ontwikkelingssamenwerking in Nederland en wilde op zeker moment subsidie verstrekken aan het Angola Comité, dat de bevrijdingsstrijd ondersteunde in de Portugese koloniën in zuidelijk Afrika. Dit voorstel viel niet bij iedereen in Nederland goed en uiteindelijk legde de prins zijn voorzittersfunctie neer. Claus was ook meer betrokken bij zijn nevenfunctie dan Máxima nu lijkt te zijn. Maar ja, hij kende Afrika; hij groeide op in Tanzania.”

Was Claus geëngageerd waar Máxima zakelijk is? Ja, zegt Van Bree, zo kun je dat zien. „Wat Máxima in het buitenland doet, daar kan iedereen vrede mee hebben.”

Contact

Dat ze bij sommigen daardoor meer overkomt als globalist dan als Nederlander, vindt Van Bree begrijpelijk, maar niet problematisch. „Ze is sowieso internationaal georiënteerd, dat was ze al voordat ze trouwde. Bedenk daarbij dat de mindset van monarchieën altijd al internationaal is geweest. Koningshuizen onderling hebben ook anno 2018 veel contact met elkaar. Máxima, Mathilde, Mary en Letitizia –de koninginnen van Nederland en België, de vrouw van de Deense kroonprins en de Spaanse koningin– spreken elkaar geregeld; ze zijn ongeveer van dezelfde generatie en zitten in hetzelfde schuitje. Dat schept een band.”

Hij heeft niet de indruk dat de koningin steeds meer gaat reizen, zoals weleens wordt gesuggereerd. „Toen Willem-Alexander net koning was, werd daarover meer geklaagd dan nu. Volgens mij is Máxima ook een betrokken moeder, net als de koning een betrokken vader is. Dat idee krijg ik tenminste als ik zie hoe ze als gezin met elkaar omgaan. Bovendien, de kinderen weten niet beter dan dat hun ouders veel weg zijn. Máxima heeft trouwens weleens gezegd dat het beter is om een paar keer wat langer weg te zijn dan heel vaak heel kort.”

Exotisch

Het stel heeft kortom veel credits en Máxima komt helemaal met veel weg, aldus Van Bree. „Ze is nog steeds rooms-katholiek”, illustreert de deskundige, „iets wat vroeger ondenkbaar was, maar nu kennelijk prima wordt gevonden.”

Toch moet het koningspaar volgens de koningshuisdeskundige wel altijd voorzichtig zijn. „Het blijft een voortdurend zoeken naar een balans tussen gewoon en ongewoon zijn. Van Beatrix werd vaak gezegd dat ze van het koningshuis iets afstandelijks maakte. Maar wat haar zoon nu doet, namelijk gewóón willen zijn, is misschien wel gevaarlijker dan het exclusieve dat Beatrix uitstraalde. Er moet iets bijzonders blijven aan het koningshuis. Dat wil het volk. En toch: het mooie aan de aanpak van Willem-Alexander is dat zijn koningschap verrassend snel ‘gewoon’ is geworden. In vijf jaar tijd heeft hij veel bereikt. En bij die gewone koning is Maxima prettig exotisch.”

Neven- en erefuncties

Als echtgenote van koning Willem-Alexander ondersteunt koningin Máxima in de eerste plaats haar man bij het vervullen van zijn taken. Daarnaast heeft ze vijftien functies en erefuncties in binnen- en buitenland.

Functies

lLid van de Raad van State.

lErevoorzitter van het platform Wijzer in geldzaken.

lLid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap en Financiering.

lSpeciale pleitbezorger van de VN-secretaris-generaal voor inclusieve financiering voor ontwikkeling.

lErevoorzitter van het G20 Global Partnership for Financial Inclusion.

lVoorzitter van het bestuur van de Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau.

lVoorzitter bestuur Stichting Officiële Geschenken van het Huis Oranje-Nassau.

lErevoorzitter Platform Ambassadeurs Méér Muziek in de Klas.

Erefuncties

lBeschermvrouw van het Oranje Fonds (koning Willem-Alexander is beschermheer).

lErevoorzitter van de Koning Willem I Stichting (die ondernemerschap in Nederland promoot).

lBeschermvrouw van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.

lBeschermvrouw van het Koninklijk Instituut voor de Tropen.

lBeschermvrouw van de Prins Claus Leerstoel.

lBeschermvrouw van de Stichting Koninklijk Concertgebouworkest.

lBeschermvrouw van Scouting Nederland.