Emeritus hoogleraar prof. dr. Gerrit Immink ging in op de vraag hoe de reformatoren over het gebed dachten en hoe we daar van leren kunnen in onze huidige context, die zo anders is dan die van de zestiende eeuw.

Prof. dr. Wim Moehn, bijzonder hoogleraar namens de Gereformeerde Bond aan de Protestantse Theologische Universiteit, beschreef hoe Calvijn in zijn preken over Handelingen sprak over de reformatie van de kerk.

Karla Apperloo-Boersma, projectleider van Refo500, presenteerde vrouwen die in de Reformatie een rol speelden en hoe hun houding en inzet een bron van inspiratie voor vandaag kunnen zijn.

Naast deze directe lijnen waren er ook andere verbindingen tussen Zuid-Korea en Nederland, omdat een deel van de Koreaanse hoogleraren die bij deze conferentie spraken, hun doctorstitel aan een Nederlandse universiteit hebben behaald.

Natuurlijk waren er ook sprekers uit andere werelddelen, waaronder de president van Calvin Seminary, Jul Medemblik, en die van Westminster (Philadelphia), Peter Lillback. Tijdens de conferentie werden mede daarom vele ervaringen uitgewisseld en afspraken voor toekomstige samenwerking gemaakt.

Het aantal toehoorders bij deze lezingen haalde bepaald niet de honderden predikanten en studenten die verwacht werden. De congressprekers werden dagelijks ontvangen door een grote groep zingende en biddende demonstranten, waaronder behalve studenten ook docenten van Chongshin. De theologische universiteit –overigens voorzien van een prachtige campus– bevindt zich namelijk in de situatie van een diepgaand conflict met de kerk over de organisatie en de leiding van de universiteit. De kerk en de universiteit hebben de onderlinge verhouding zo geregeld dat de kerk geen directe zeggenschap over de eigen theologische opleiding heeft. De kerk kan een aantal bestuursleden benoemen, maar de leiding van de universiteit heeft verder alle vrijheid het beleid te bepalen. Die relatie, waarbij de kerk op afstand staat van haar eigen opleiding, is een permanente bron van conflicten en daarin is nu een climax bereikt omdat de universiteitsleiding besluiten neemt waar de kerk het niet mee eens is, en waar ook vele studenten en docenten bezwaar tegen maken.

Om die reden werd de conferentie door een groot aantal predikanten en studenten geboycot, met als resultaat dat wij als sprekers in vrij grote ruimtes voor relatief weinig publiek spraken. Dat wierp wel een schaduw over de conferentie, aangezien dit evenement in Zuid-Korea een hoogtepunt had moeten zijn in de viering van 500 jaar Reformatie. Misschien kan men de schade volgend jaar inhalen, als ook in Zuid-Korea wordt stilgestaan bij 400 jaar synode van Dordrecht.

Dat de Reformatie van de zestiende eeuw relevant is voor de Koreaanse kerk, wordt alom beaamd. In de eerste plaats geldt dat voor de boodschap van genade in een samenleving waar het zo sterk om prestatie en succes gaat, dat dit ook in de kerk doorwerkt. De verslagen van die sprekers die op zondag ook in kerken in Seoul waren voorgegaan, berichtten van een dusdanig grote nadruk op christelijke verplichtingen dat het soms lijkt alsof toch geloofd wordt dat goede werken voorwaarde voor genade zijn.

Heilzaam is ook de bezinning op de kerkstructuur, die als gevolg van de Reformatie plaatsvond. Luthers boodschap van het priesterschap van alle gelovigen en Calvijns inrichting van een kerkenraad waarin niet ieder gelijk maar wel allen gelijkwaardig zijn, staat haaks op de top-down structuur zoals ze in Korea met name bij grote kerken vrij veel voorkomen. En dan zijn er nog de mega-kerken die hier en daar geteisterd worden door opper-predikanten die op het gebied van macht en geld een eigenaardige en schadelijke beleidslijn volgen.

Dit alles neemt niet weg dat Nederlanders toch diep onder de indruk mogen –of wellicht kunnen– zijn van de toewijding en offerbereidheid van Koreaanse christenen. Op dat punt heeft men de boodschap van de Reformatie wel heel goed begrepen en kan Zuid-Korea ons tot een voorbeeld zijn.