Jan Piek, hoogleraar cardiologie in Amsterdam, stelt in het AMC magazine van deze maand dat collega-cardiologen dit „vergeten” hartonderzoek standaard zouden moeten uitvoeren wanneer de gebruikelijke onderzoeken –een fietsproef, een hartecho en een hartcatheterisatie– niets opleveren. Bij een aanzienlijk deel van de vrouwen brengen die standaardonderzoeken namelijk niets aan het licht, terwijl er wel degelijk iets mis is met hun hart.

Vrouwen blijken vaker dan mannen te kampen met verkramping van de kransslagaders. Dat brengt andere klachten met zich mee. Zo krijgen mannen vaak pijn op de borst bij inspanning, terwijl bij vrouwen verkramping van de kransslagaders juist voorkomt in rust. Iemand kan daar bijvoorbeeld ’s ochtends na het ontwaken last van hebben of na een wandeling of fietstocht.

Piek merkt op dat de meeste cardiologen in Nederland niet verder zoeken wanneer ze met de standaardtesten geen oorzaak voor de hartklachten vinden. De patiënt wordt naar huis gestuurd met de boodschap dat stress of psychische problemen wel de oorzaak zullen zijn. „Dat is voor hen heel vervelend. En onnodig, want verkramping van de kransslagaders is met het juiste onderzoek te ontdekken”, weet Piek uit ervaring.

Hij doelt op een acetylcholinetest die de cardioloog tijdens een hartcatheterisatie kan uitvoeren. „De kransslagader knijpt samen als er te weinig stikstofoxide in de vaatwand wordt vrijgemaakt. Dat boots je na door de patiënt acetylcholine toe te dienen.” Piek legt uit dat hij tijdens een catheterisatie goed kan zien hoe de slagader reageert op zo’n acetylcholinedosis.

Aderverkalking

De test brengt beginnende aderverkalking aan het licht. Vooral bij vrouwen veroorzaakt dat vaatkrampen. Met de gebruikelijke hartonderzoeken is beginnende verkalking moeilijk vast te stellen. Blijkt uit de hartcatheterisatie dat verkramping van de kransslagader de hartklachten veroorzaakt, dan kan Piek vaatverwijdende medicatie voorschrijven of een stent plaatsen.

Het zijn behandelingen die niet specifiek voor deze aandoening zijn ontwikkeld en niet altijd optimaal resultaat geven bij deze patiënten. „Er kunnen drie verschillende spasmen optreden in de kransslagaders.” Elk type verkramping vraagt om een andere aanpak, legt Piek uit. „Zo is het bij de ene soort verkramping een slecht idee om een stent te plaatsen in de ader, wat nu nog vaak gebeurt bij hartklachten, terwijl het bij een ander soort spasme wel zou kunnen.”

De cardioloog ziet daarom graag dat de diagnostiek verbetert. Wanneer van meer mensen, vooral vrouwen, bekend is dat ze dit type hartproblemen hebben, kunnen specialisten daar beter onderzoek naar doen en er passender behandelingen voor ontwikkelen.

Tegelijkertijd weet hij dat een deel van de patiënten nu al veel baat heeft bij de behandelingen die hij op dit moment kan bieden. Een van hen heeft vorig jaar zelfs de Nijmeegse Vierdaagse gelopen. „Het is een geruststelling als patiënten eindelijk weten waar de klachten vandaan komen. Sommigen lopen er al jaren mee rond.”

Azië

Piek benadruk dat de acetylcholinetest niet nieuw is. Hij bestaat al decennia, maar wordt veel meer in Aziatische landen gedaan dan in westerse. De cardioloog heeft daarvoor wel een verklaring: in Azië komen spasmen in de kransslagaders vaker voor.

Een hartcatheterisatie met acetylcholine is niet volledig zonder risico, erkent hij. „Als de vaten helemaal dicht gaan zitten, kan de patiënt een hartstilstand krijgen. Maar met een ervaren medisch team zal het nooit zover komen.”

De Amsterdamse specialist is een van de weinige interventiecardiologen die dit onderzoek uitvoeren, zo’n dertig keer per jaar. Hij zou graag zien dat bij patiënten bij wie andere harttesten geen resultaat opleveren, een acetylcholinetest volgens het protocol de logische vervolgstap wordt.