De recente publicaties voor vrouwen zijn afkomstig uit een dwarsdoorsnede van kerkelijk Nederland. Ze geven daar blijk van in woordkeuze en theologische benadering. Gods- en mensbeelden verschillen, zijn soms zelfs eenzijdig. De spanning tussen wie je bent als mens en wie je zou moeten zijn, komt niet in elk Bijbelstudieboekje even sterk naar voren.

Eerlijk is de manier waarop Daniëlle Heerens in ”Aan de voeten van Jezus” (uitgeverij Kok) schrijft over haar gebrek aan stille tijd. „Niets kan me gestolen worden, behalve mijn stille tijd. Alles krijgt voorrang, maar Jezus moet wachten. En het ergste is misschien wel dat ik me er meestal helemaal niet schuldig over voel.”

Max Lucado en zijn dochter Jenna Lucado Bishop tekenen in ”Tien vrouwen uit de Bijbel” (uitgeverij Ark Media) het volgende gebed op: „Heer, we zijn geneigd U en anderen lief te hebben vanuit verkeerde motieven. Onze menselijke natuur is altijd gericht op wat het ons oplevert als we iemand dienen. We willen er zelf ook beter van worden. Vandaag vragen we U om ons hart te veranderen, om ons te helpen ons leven te geven zoals U Uw leven gaf.”

Zelfhulpboek

Een echte feelgood-Bijbelstudie is het boek ”Je bent waardevol” van Carianne Ros (uitgeverij Ark Media), verschenen in 2016. „Samen met God aan de slag om vanuit een gezond zelfbeeld te leven”, vermeldt de achterflap. „Leer om op een liefdevolle manier naar jezelf te kijken en van jezelf te houden. Ontdek hoeveel God van je houdt en ervaar de helende kracht van de Heilige Geest.”

Ros is christentherapeut en heeft een eigen praktijk. Haar boek zou je kunnen typeren als een Bijbelstudie- en zelfhulpboek ineen. In de inleiding schrijft ze: „Het is Gods bedoeling dat we onszelf liefhebben (…) en gewoon genieten van hoe God ons gemaakt heeft en wie we zijn.” De lezeres mag met God een stap zetten richting een gezond zelfbeeld en een bloeiend leven. „Want jij mag schitteren en stralen voor Hem.” Theologie en psychologie lopen door elkaar heen.

Volmaaktheid

„Bid tot de Heilige Geest”, schrijft Ros, „en vraag Hem: Welke mooie bloemen (eigenschappen) heb ik in de tuin van mijn hart staan? Met welk onkruid wilt U afrekenen? Oftewel: waarin kan ik nog verandering, groei of genezing gebruiken?” (…) „Hij verlangt ernaar dat je werkelijk vrij bent: vrij van zonden, vrij van schuld, vrij van angst, vrij van onzekerheid, vrij van slechte gewoonten.”

Genezing van trauma’s en minderwaardigheidsgevoelens is ook een belangrijk thema in de Bijbelstudie ”Vrijheid. Leven als dochter van de Koning” van Sheri Rose Shepherd (uitgeverij Gideon). Zij schrijft namens God liefdesbrieven aan de lezeressen: „Geliefde prinses, je bent een koningskind, zelfs als je je geen prinses voelt. De gevoelens die jij hebt over jezelf zullen de waarheid van wie je bent in Mij nooit veranderen. (…) Als je ooit ook maar een klein beetje aan je waarde twijfelt, kijk dan naar het kruis en bedenk dat Ik mijn leven gegeven heb om jouw waarde te bewijzen.” De therapeutische benadering in deze boeken kleurt het gods- en mensbeeld in.

Heiliging

Beth Moore sluit in haar Bijbelstudies aan bij de ingeschapen kennis van God en de notie dat ieder mens ten diepste naar Hem verlangt. Dat blijkt uit ”Liefhebben met lef” (uitg. Sestra), waarin de kernboodschap staat die zij wil uitdragen. „Als wij die dromer in ons niet murw hebben geslagen, dan weten we diep vanbinnen dat God bestaat, dat Hij gevonden en gekend kan worden en dat de mens zoals wij bedoeld zijn misschien wel in Hem te vinden is. (…) Dat deel van ons dat snakt naar iemand om onszelf volledig aan over te geven, om ons aan te schenken, is geschapen naar Zijn beeld.”

Tegelijk belijdt de populaire Amerikaanse spreker en schrijfster met Paulus dat de wil en het verlangen van een mens vernieuwd moeten worden. In ”Liefhebben met lef” wijdt ze hier een hoofdstuk aan. „Niets is zo onbetrouwbaar als het hart”, citeert ze Jeremia 17. In haar nieuwste Bijbelstudie ”Kinderen van het licht” (uitg. Sestra) ligt het accent op de heiliging van christenlevens. „Lieve zussen, wij vormen een gemeenschap van vrouwen die op weg zijn naar heiligheid.”

Een bedelaarshouding aannemen, is volgens Moore niet nodig. „Merk op dat, hoewel het heel gepast is om je handen te vouwen wanneer je bidt, en God nederig om hulp vraagt, wij naar Hem toe gaan als dochters die erg geliefd zijn door hun Vader. We hoeven bij Hem niet te bedelen.”

Andrea van Hartingsveldt-Moree neemt haar uitgangspunt nadrukkelijk in het zondaarsbestaan. Ook zij haalt Paulus aan als ze in de inleiding van ”Dagelijks volgen” (uitg. De Banier) schrijft: „Horen vraagt om gehoorzamen. Dan is het nodig dat de door de zonde verkeerde wil vernieuwd wordt. (…) De kanttekeningen geven aan dat dan het verstand verlicht, de wil vernieuwd en de genegenheden geregeld worden. Dan mogen vrouwen door Gods genade Hem dagelijks volgen.”

De Banier is in refokring de enige uitgever die Bijbelstudies voor vrouwen publiceert. Den Hertog geeft ook heel wat Bijbelstudies uit, maar dan voor een algemene doelgroep. Wat in elk geval onderbelicht blijft in de titels van reformatorische uitgevers is de vraag hoe het zelfbeeld van een christenvrouw moet zijn. In evangelische kring is hier meer aandacht voor. Hoe mag een kind van God –dat tegelijk zondaar blijft– zichzelf zien? Waarin ligt zijn identiteit? Hoe moet een christenvrouw omgaan met minderwaardigheidsgevoelens? Er zijn in reformatorische kring maar weinig (Bijbelstudie)boeken voor vrouwen die met een slecht zelfbeeld worstelen –of die willen weten hoe een gezond zelfbeeld kan samengaan met een Bijbels mensbeeld–, waardoor ze zijn aangewezen op boeken van auteurs met een (heel) andere geloofsbeleving.

Alledaags

Typerend voor vrijwel alle boeken voor vrouwen is dat ze in meer of mindere mate appelleren aan het gevoel en de ervaringen van christenvrouwen in het dagelijks leven. „Wat zegt Gods Woord over de roeping van de vrouw? Wat is Zijn bedoeling met haar leven? Wat is Zijn wil voor het alledaagse leven van vrouwen?”, staat te lezen op de achterflap van ”Dagelijks volgen”. Van Hartingsveldt-Moree is hiertoe geïnspireerd door het boek ”Een vrouw naar Gods hart” van Elizabeth George. „De kracht van dit boek”, schrijft de auteur, „ligt in de praktische richtlijnen voor een Bijbels leven. Het boek heeft me laten zien hoe ver het leven van veel reformatorische vrouwen afstaat van wat de Heere in Zijn Woord openbaart.”

Het is aardig om hier het boek ”Meditaties voor mannen” (uitg. Voorhoeve) van Boyd Bailey naast te leggen. De toon is misschien iets rationeler en nuchterder. De onderwerpkeuze daarentegen is net zo herkenbaar voor mannen als die in de vrouwenbijbelstudies voor vrouwen. De meditaties gaan bijvoorbeeld over werk, seksualiteit, succes en geefgedrag. En over karaktervorming, getuige de volgende vragen: „Welk aspect van mijn karakter moet groeien en transformeren om respect op te roepen?” en: „Hoeveel energie steek ik in mijn imago?” Ook hier zijn geloof en groei van persoonlijkheid met elkaar verbonden.

Eén ding staat als een paal boven water: vrouwen vormen een belangrijke doelgroep van christelijke uitgevers. Sestra, een handelsmerk van Jongbloed, publiceert alleen voor vrouwelijke lezers. Doel van Sestra is „vrouwen ondersteunen in de zoektocht naar wie ze zijn en hoe ze het geloof in hun leven relevant kunnen laten zijn.”

Bestsellers bij deze imprint zijn sinds jaar en dag de Bijbelstudies van Beth Moore, een Amerikaanse auteur en spreker. Wereldwijd en ook in Nederland trekken vrouwen acht of tien weken met elkaar op in haar ‘gezelschap’. De Bijbelstudies zijn in eerste instantie geschreven voor vrouwen, vermeldt de inleiding van ”Kinderen van het licht”, Moores nieuwste Bijbelstudie. „Beth Moore heeft een speciale bediening voor vrouwen. (…) Je merkt dit onder andere aan de voorbeelden die ze gebruikt, aan haar humor en aan typische vrouwendingen. Dat neemt echter niet weg dat de inhoud mannen ook aan zou kunnen spreken.”

In Nederland zijn inmiddels ook verschillende mannengroepen aan de slag gegaan met haar Bijbelstudies. Daarnaast komen er steeds meer gemengde groepen van de grond.

Van de vier Bijbelstudieseries die uitgeverij De Banier de afgelopen jaren uitgaf, is de helft expliciet voor dames geschreven, namelijk de series ”Bijbelse vrouwen ontmoeten” en ”Vrouw vandaag”. Andrea van Hartingsveldt-Moree nam deze twee reeksen in het geheel voor haar rekening. Ark Media bracht afgelopen voorjaar de titels ”Je bent waardevol” van Carianne Ros en ”Tien vrouwen uit de Bijbel” uit, uitgaves speciaal voor vrouwen. Dat is voor het eerst, laat Arjan Bikker van Ark Media weten. Hij wijst op het feit dat er landelijk steeds vaker Bijbelstudiegroepen speciaal voor vrouwen voorkomen. En dat mannen, als het over Bijbelstudie gaat, wat achterblijven.

Uitgaves voor mannen zijn er dan ook veel minder. Alleen Kok publiceerde vorig jaar in dit genre ”Meditaties voor mannen” – de blauwe kaft met witte letters als een soort stoere tegenhanger van al die feminiene covers.

Uitgeverij Boekencentrum lanceerde in 2013 de serie ”Essentials”, een Bijbelstudieserie voor vrouwen, die „vrouwen van nu inspireert om God te betrekken bij elk facet van hun leven.” Tussen 2013 en 2015 verschenen titels als ”Vriendschap”, ”Geloof in je werk”, en ”Vreugde vinden”. Inmiddels is de serie beëindigd.

Bijbelstudies voor vrouwen

Uitgeverij Ark Media:

Je bent waardevol. Bijbelstudies, Carianne Ros (2017)

Tien vrouwen uit de Bijbel, Max en Jenna Lucado (2017)

Uitgeverij De Banier:

Bij het kruis, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2017)

Rondom de kribbbe, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2016)

Vrouwen rond Mozes volgen, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2016)

Lea en Rachel volgen, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2015)

Rebekka volgen, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2013)

Sara en Hagar volgen, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2013)

Dagelijks volgen, A. M. P. C. van Hartingsveldt-Moree (2012)

Uitgeverij Boekencentrum:

In de serie Essentials. Je geloof leven:

Veelkleurigheid, Jantine Veenhof (2015)

Eenzaamheid, Aukelien van Abbema (2014)

Vertrouwen, Margriet Ledin-de Hoop (2014)

Genade ervaren, Tineke de Groot-de Greef (2014)

Vriendschap, Leantine Dekker (2014)

Geloof en je werk, Magriet Westers (2013)

Vreugde vinden, Nynke Dijkstra-Algra (2013)

Uitgeverij Gebr. Koster:

Geen titels voor vrouwen

Uitgeverij Den Hertog:

Geen titels voor vrouwen

Uitgeverij Gideon:

Vrijheid, Sheri Rose Shepherd (2017)

Uitgeverij Kok:

Aan de voeten van Jezus, Anne Schotanus (2016)

Uitgeverij Sestra:

Kinderen van het licht, Beth Moore (2017)

David, Beth Moore (2016)

Liefhebben met lef, Beth Moore (2016)

Leven in vrijheid, Beth Moore (2015)

Boven jezelf uit, Beth Moore (2013)

Jouw hart, Gods huis, Beth Moore (2013)

God op zijn woord vertrouwen, Beth Moore (2012)

Uitgeverij Vuurbaak:

Geen titels voor vrouwen

Uitgeverij Van Wijnen:

Geen titels voor vrouwen