Kerk & religie

De gemeente als visvijver

„De eerste afgescheiden predikant van Urk, Pier Johannes Schaap, was in maatschappelijk opzicht een mislukkeling”, zei dr. H. Florijn zaterdag tijdens een symposium van de stichting Oude Paden. „Maar de troost was dat hij in dit alles meer dan een overwinnaar was door Hem Die hem had liefgehad.”

Van een medewerker

25 September 2017 11:14Gewijzigd op 16 November 2020 11:33

In het monumentale Kerkje aan de Zee te Urk vond zaterdag het jaarlijkse symposium van het kerkhistorisch kwartaalblad Oude Paden plaats. Het thema ”Vissers van mensen” trok ongeveer 200 bezoekers.

Redactielid dr. H. Florijn besprak het leven van de eerste afgescheiden predikant van Urk, Pier Johannes Schaap (1810-1843). „Pier Schaap heeft geen bekeringsgeschiedenis achtergelaten, wel blijkt uit zijn geschriften dat de hoofdzaak voor hem was hoe een mens rechtvaardig is voor God.”

Schaap was opgegroeid in het Friese Workum en beoefende daar het beroep van lederbereider. Hij voelde zich aangetrokken tot de Afscheiding, aldus dr. Florijn. „Pier Johannes Schaap behoorde tot de afgescheiden oefenaars van het eerste uur. Hij werd graag beluisterd.”

Tegen gezangen

De bezwaren die oefenaar Schaap had tegen de Hervormde Kerk van zijn dagen was dat er onder meer gezangen gezongen werden in de kerk, aldus dr. Florijn. „Deze gezangen krenken de deugd van Gods rechtvaardigheid en vrijmacht, zo stelde Schaap. „Zij beroofden Christus van Zijn eer als Zaligmaker en dreven de vrije wil van de mensen.””

Oefenaar Schaap maakte in 1836 kennis met het dorp Urk. „Je kunt wel zeggen dat Urk in die dagen afgescheiden lag, niet alleen van het vasteland maar ook in kerkelijk opzicht”, aldus dr. Florijn. Schaap werd beroepen door de gereformeerde kerk in Nederland onder het kruis voor 6 gulden per week en in augustus 1836 nam hij het beroep aan. „De meeste eilanders sloten zich bij de gemeente aan. Ambtsdragers bevestigen en kinderen dopen in Urk werd door ds. Hendrik de Cock gedaan.”

Pier Schaap voelde de roeping tot het predikambt in 1840 en werd na wat strubbelingen bevestigd tot predikant. Vier preken zijn er bewaard gebleven. De leerredenen laten zien dat hij hard studeerde en goed op de hoogte was van de ”oude schrijvers”, aldus Florijn. „De verlichting door de Heilige Geest stelde hij boven alles. De prediking van Schaap laat zich typeren als orthodox, Schriftuurlijk en bevindelijk.”

Vissers

Ds. M. van Kooten, hervormd predikant in Elspeet, hield een lezing over ”De vissers en hun passende naam”. „Verschillende discipelen die vissers waren, worden door de Heere Jezus metterdaad geroepen om vissers van mensen te worden.” Het beeld komt uit Ezechiël 47, aldus ds. Van Kooten. „Het was voor de discipelen van de Heere Jezus een bekend beeld.”

Predikanten zijn vissers, een gemeente is dan zo veel als een visvijver of viswater, aldus ds. Van Kooten. In het Rijksmuseum in Amsterdam hangt een schilderij getiteld ”De zielenvisserij” van Adriaen Pietersz. van de Venne uit 1614. „Aan de ene kant vissen de rooms-katholieken, die niet veel lijken te vangen. Aan de andere kant vissen de dienstknechten van God, die het Woord van God voorhouden. De een na de ander bijt. Er was dus sprake van een opwekking in die dagen.”

Maarten Luther heeft niet veel gezegd over de vergelijking ”visser der mensen”, aldus ds. Van Kooten. In zijn 95 stellingen schrijft hij er wel wat over. „In stelling 65 stelt hij dat de schatten van het Evangelie de netten zijn waarmee men mensen vangt. In stelling 66 zegt Luther dat het in zijn dagen zo lijkt te zijn alsof de mensen worden gevangen met de schatten van de aflaat.”

Scheepsrampen

J. Mastenbroek, redactiesecretaris van Oude Paden, hield een lezing over verschillende ”scheepsrampen”. De christelijke gereformeerde hoogleraar G. Wisse maakte naar aanleiding van de scheepsramp met de Titanic een passende tijdrede onder de titel ”De Titanic en de ark”, aldus Mastenbroek. „Een van de redenen was om de hoorders te vermanen een veilige wijkplaats te zoeken voor de grote dag des gerichts. Onze zielen moeten gered worden, wil het wel zijn voor de naderende eeuwigheid en de grote Godsontmoeting.”

Mastenbroek eindigde zijn lezing door aan de hoorders te vragen hoe het met hun levensscheepje is. „Hebt u al schipbreuk geleden? De Nieuw-Beijerlandse oefenaar A. A. van Lieburg zei: „Jezus is de laatste plank die is overgebleven in onze schipbreuk in Adam.” Die laatste plank dobbert nog op de meest onstuimige zee in uw leven.”