Dr. Messmer promoveerde vorige week aan de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in het Belgische Leuven op een taalkundig, historisch en literair onderzoek naar het woord maranatha. De uit Amerika afkomstige Messmer doceert aan een tweetal interkerkelijke seminaries in Madrid en Barcelona.

Paulus schrijft in 1 Korinthe 16:22: „Indien iemand den Heere Jezus Christus niet liefheeft, die zij een vervloeking; Maran-atha!” Maar wat betekent dit Aramese woord eigenlijk? Heeft het betrekking op de vervloeking?

Messmer moet lachen om het feit dat in Nederland sprake is van een Maranatha-beweging, die gericht is op de verwachting van de komende Christus. „In mijn onderzoek, dat vooral gericht is op de morfologie, de vorm van woorden, ga ik uit van de lezing ”maran-atha”. Het gebruik van de derde ”a” laat dan zien dat het erg onwaarschijnlijk is dat het gaat om een oproep: „Christus, kom!””

Messmer heeft veertien verschillende betekenissen van maranatha ontdekt in de kerkgeschiedenis. „De betekenis dat Christus zal komen, is modern en komt pas op aan het eind van de negentiende eeuw. Er is ook een oude traditie, die maranatha zag als een onderdeel van een vloek. Sommige Latijnse vertalers hebben daarom gesteld dat iedereen die de Heere niet liefheeft, vervloekt zij, en wel maranatha, tótdat de Heer komt. Ik ben een van de weinigen die stellen dat maranatha betekent: Christus ís gekomen. Er zijn een paar uitzonderingen, zoals C. L. W. Grimm, Gie Vleugels en Jean-Claude Moreau. We nemen met zijn drieën een minderheidspositie in.”

Verwacht u veel kritiek?

„Ik ben tamelijk zeker van mijn standpunt. Ik sprak veel Aramese deskundigen, maar niemand heeft mij duidelijke tegenwerpingen gegeven. Ik heb ook ontdekt dat de term maranatha aan de orde kwam in de context van de eucharistie. Maranatha was een geloofsbelijdenis, zoals „Jezus is Heer”.

Mijn vertaling past ook goed bij de manier waarop Paulus zijn brieven beëindigt, namelijk om de kerninhoud van zijn brieven nog eens goed samen te vatten. Dat gebeurde bij veel antieke auteurs. Paulus heeft eerst in 1 Korinthe 2 gezegd dat de gemeente niet in overeenstemming met het christen-zijn leefde. Hij confronteert hun slechte leven met het kruis. En ”Christus is gekomen” is de betekenis van het kruis. Wanneer Paulus schrijft dat je vervloekt bent als je Christus niet liefhebt, dan zegt hij dat in het licht van wat hij eerder over Christus en het kruis schreef.”

Waarom heeft Paulus geen Griekse woorden gebruikt? Dan was het probleem van de vertaling opgelost.

„We weten uit 1 Korinthe 14 dat Paulus de voorkeur geeft aan betekenisvolle communicatie boven niet-betekenisvolle. Wanneer iemand in tongen spreekt en er geen vertaler is, dan kan hij beter zwijgen. Dus we kunnen veronderstellen dat de Korinthiërs wisten wat maranatha betekende. Als mijn reconstructie juist is, namelijk dat deze term werd gebruikt in de context van de eucharistie, gericht op de dood van Christus, was maranatha een toepasselijk en kernachtig woord dat de kern van het avondmaal oproept.”

Sommige Bijbelvertalingen laten het woord weg en vertalen het in de tekst, zo stelt Messmer vast. „Het is erg jammer dat de English Standard Version in haar laatste editie het woord maranatha wegliet en het vertaalde met: „Our Lord, come!” Ik had erover gebeld, maar helaas was de vertaling net voor 25 jaar vastgelegd. Ze geven hier de mening van de meerderheid weer. Dat is natuurlijk wel veilig, maar het is wel een foutieve beslissing.”