Midden in het drukke Rijswijk ligt een aantal groene parken. Het Rijswijkse Bos is er een van. Het is geliefd bij Rijswijkers die even rust zoeken.

Ook deze zomerdag laten verschillende hondenbezitters er hun viervoeter uit. Op het grote gazon in het park geniet een vrouw met boek van de zon. Op een bankje drinkt iemand wat verkoelends.

Midden op het gazon staat de Naald van Rijswijk, die herinnert aan de Vrede van Rijswijk. In 1697 hadden op deze plek –in het toenmalige stadhouderlijk paleis Huis ter Nieuburch– de onderhandelingen plaats die een einde maakten aan de negenjarige oorlog tussen de Republiek der Verenigde Nederlanden en Frankrijk.

Het paleis leende zich er helemaal voor, vertelt de tekst op een van de grote informatiestenen. De Fransen zaten in de ene vleugel, de geallieerden –„Nederland, Groot-Brittannië, Spanje en Duitsland”– in de andere; en de gesprekken hadden in het hoofdgebouw in het midden plaats onder leiding van een Zweedse bemiddelaar. „Niemand hoefde zich de mindere te voelen.”

De naald kwam er pas een eeuw na de vredessluiting. Het was stadhouder Willem V die het ranke bouwwerk in 1792 liet neerzetten. De circa 10 meter hoge naald is gemaakt van materiaal van het in 1791 gesloopte paleis.

Op de plaats van het paleis stond tot 1630 een boerenhoeve. Die liet prins Frederik Hendrik slopen om er een paleis te laten bouwen. Frederik Hendrik (1584-1647) schakelde de Franse architect Simon de la Vallee in. In 1634 was het paleis klaar.

Het paleis was eenvoudig, maar indrukwekkend. Het royale onderkomen was 100 meter breed en slechts twee verdiepingen hoog. Zo ontstond in combinatie met een vorstelijke trap een imponerende gevel. Rond het paleis kwam een tuin met een strak lijnenpatroon te liggen. De hoofdas van het tuinontwerp was gericht op de Nieuwe Kerk in Delft, waar Frederiks vader, Willem van Oranje, begraven lag.

De Oranjes hebben paleis Huis ter Nieuburch nauwelijks gebruikt. Frederik Hendrik overleed in 1647. Zijn vrouw Amalia van Solms verbleef liever in Den Haag en verhuurde het paleis in 1671 aan Willem Hadriaan van Nassau-Odijk, kleinzoon van prins Maurits. Maar vier jaar later vertrok die naar Slot Zeist. Daarna stond het paleis vooral leeg. En leegstand betekent achteruitgang.

De weduwe van stadhouder Willem IV verhuurde het paleis een paar jaar. Daarna raakte het in verval; tot niets anders dan de sloop overbleef.

In het gazon rond de naald is mooi te zien hoe groot het paleis was. Met stenen is in het gras aangegeven waar de muren stonden.

De rust in het Rijswijkse Bos overheerst. Bij een van de twee vijvers –restanten van de paleistuin– legt een schildersclubje de vijver en zijn omgeving vast op doek.