Afval is waardeloos. Voor degene die het weggooit in ieder geval. Maar in de gemeente Haarlemmermeer kwamen ze erachter dat er geld in hun vuilniszakken zat.

„We hebben letterlijk de zakken restafval opengescheurd en zagen dat 95 procent van wat daarin zat, nog recyclebaar was”, zegt milieuwethouder Nederstigt (D66). „Maar dat gaat allemaal de oven in, dan heb je er niks meer aan.”

Jammer, vond Haarlemmermeer. Want beter scheiden levert geld op én bruikbare grondstoffen en onderdelen die hergebruikt kunnen worden. En dus liet de gemeente bewoners van drie buurten nadenken over hoe ze zo goed mogelijk hun afval kunnen scheiden.

Afvalstoffenheffing

Huishoudens produceren gemiddeld ongeveer 200 kilo restafval per jaar. Als dat omlaag kan naar 34 kilo, kan de afvalstoffenheffing door de helft.

Dat er veel winst te halen was, had wethouder Nederstigt wel verwacht. Maar dat het zo snel zou gaan, was ook voor hem een verrassing.

In januari startten de drie buurten met hun zelfbedachte afvalscheidsystemen het project ”Winst uit je afval”. In nog geen halfjaar ging het restafval in de drie buurten van 195 naar 88, 73 en zelfs 55 kilo per huishouden.

„Het helpt dat de bewoners zelf een systeem hebben bedacht dat bij hun eigen wijk past. En dat gemak een grote rol speelt”, zegt Nederstigt.

Het groente- en fruitafval, tuinafval en plastic wordt heel dicht bij huis opgehaald. De container voor het restafval is iets verder weg, maar als het goed is, hoeven mensen daar ook veel minder vaak naartoe.

Zelf woont Nederstigt „geheel toevallig” in een van de wijken die meedoen aan het project. „Eens in de twee of drie weken brengen wij een halve zak restafval weg. Iedere twee dagen gaat er een zakje naar de groente- en fruitcontainer. Daar hoeven we maar 20 meter voor te lopen, dus dat is heel makkelijk.”

De mensen zijn enthousiast, merkt hij. „Er zijn natuurlijk altijd mensen die niet mee willen doen omdat ze niets met duurzaamheid hebben, maar die zijn bij wijze van spreken op de vingers van één hand te tellen.”

Lager cijfer

Niet alleen in Haarlemmermeer vinden mensen het geen punt om hun afval te scheiden. Uit een enquête van de NOS en de regionale omroepen onder ruim 20.000 mensen bleek onlangs dat gemeenten die niet gescheiden inzamelen zelfs een lager cijfer krijgen van hun inwoners dan gemeenten waar ze wel afval scheiden.

Minst tevreden

Gemiddeld geven inwoners hun gemeente een 6,7 voor het inzamelen van het afval. Of ze per container moeten betalen of dat ze een vast bedrag kwijt zijn, maakt daarvoor niet uit.

Bunschotenaren zijn het minst tevreden over de afvalinzameling (zie ”Bunschoten krijgt 4,1 voor afvalbeleid”). Zij geven hun gemeente een 4,1.

In het Groningse Leek zijn ze juist heel blij met de vuilinzameling, de gemeente krijgt er een 8,5 voor. In Leek worden maar liefst negen verschillende stromen afval in één keer gescheiden opgehaald. Daarvoor komt elke week een vrachtwagen langs.

Maar het is niet altijd zo dat meer gescheiden inzameling meer milieuwinst oplevert, zegt Robbert van Duin. De voorzitter van het Recycling Netwerk, waarin verschillende milieuorganisaties verenigd zijn, vecht al jaren tegen dat vooroordeel.

„Zo veel mogelijk recyclen is niet de goede focus, het moet gaan om de kwaliteit van de recycling”, zegt hij. „Want hoe hoger die is, hoe meer financiële en milieuwinst het oplevert.”

Het beste voorbeeld daarvan is de zogenaamde ”bottle to bottle”-recycling. „Van het materiaal van een plastic fles kan weer een nieuwe fles worden gemaakt. Je gebruikt dus alle oorspronkelijke grondstoffen voor een nieuw product, er hoeft niets bij”, legt Van Duin uit.

Slechtste vorm

Een voorbeeld van hoe het niet moet, zijn de snippers van rubberbanden die over voetbalvelden worden uitgestrooid. „Dat is de slechtste vorm van recycling. Die enorme hoeveelheden rubber zorgen voor allemaal schadelijke stoffen in de grond.”

Afval scheiden en recycling hebben zeker nut, zegt Van Duin. „Mits je het op de goede manier doet.” Bij papier, karton en glas gaat dat redelijk goed, zegt hij.

De meeste winst is te halen in de plasticrecycling, waar veel „troep” tussen zit, volgens Van Duin. „De pmd-recycling (plastic flessen, metalen verpakkingen en drinkpakken, ingezameld in de oranje containers, red.) kost 100 miljoen euro per jaar, maar levert echt onvoldoende op. Het statiegeldsysteem kost minder dan 20 procent van de plasticinzameling en levert minstens zo veel milieuwinst op. Al is het wel winst dat al dat plastic in ieder geval niet met het restafval verbrand wordt.’

„De meeste mensen zijn gemotiveerd om iets voor het milieu te doen in de vorm van afvalscheiding”, stelt Van Duin. „Stel hen daar dan ook toe in staat.”

In Haarlemmermeer is de bijvangst in ieder geval dat mensen „groener zijn gaan denken”, zegt wethouder Nederstigt. „Supermarktondernemers merken bijvoorbeeld dat hun klanten bewuster inkopen.”

Bunschoten krijgt 4,1 voor afvalbeleid

BUNSCHOTEN. Bunschotenaren hebben volgens de uitkomsten van een enquête van de NOS en de regionale omroepen geen goed woord over voor de afvalinzameling in hun gemeente. Bunschoten krijgt hiervoor een 4,1, het laagste cijfer van alle gemeenten.

Inwoners worden gestimuleerd om hun afval te scheiden door hen te laten betalen voor elke zak restafval. De rest wordt thuis opgehaald. Laagbouwwoningen hebben containers voor gft-afval, papier en plastic, maar in de hoogbouw is daar geen ruimte voor.

Om dat op te lossen, is er een bovengrondse container voor groente-, fruit- en tuinafval (gft) in de wijk, maar die is met name voor ouderen te ver weg.

Daarom gooien zij hun gft-afval noodgedwongen bij het restafval en zijn ze veel duurder uit. Ook werd geklaagd dat het één keer per maand ophalen van plastic veel te weinig is.

meerlanden.nl