„Voor een zwangerschap is een topconditie nodig”, zegt preconceptie-onderzoeker Marjolein Poels. Zo vroeg mogelijk starten met het corrigeren van de ongezonde leefstijl, is essentieel bij het tegengaan van allerlei zwangerschapscomplicaties die met elkaar samenhangen, zoals vroeggeboorte, hoge bloeddruk en diabetes. Dat stelt Poels in haar proefschrift naar leefstijleffecten voorafgaand aan de zwangerschap.

Denkt u na over het krijgen van kinderen? Folders met teksten van die strekking waren de afgelopen tijd overal in Zeist te vinden. „Van de pashokjes van Hennes & Mauritz tot in de Etos”, lacht onderzoekster Marjolein Poels. Het ging om een bewuste actie. Poels, verbonden aan het UMC Utrecht, deed promotieonderzoek onder vrouwen met een kinderwens, of deze nu sluimerend was of concreet. Ze wilde weten hoe ze deze vrouwen zo ver kon krijgen dat ze tijdig op consult gingen bij een huisarts, een verloskundige of een gynaecoloog.

Veel vrouwen komen nu bij de verloskundige als ze al acht tot twaalf weken zwanger zijn. Daar vindt een risico-inventarisatie plaats. Leeft de vrouw gezond, slikt ze medicijnen, of komen er in de familie erfelijke aandoeningen voor? „Wat veel vrouwen zich vaak niet realiseren, is dat de grote organen zich dan al volop aan het vormen zijn”, zegt Poels. „Er is dus al een cruciale fase achter de rug nog voordat er een eerste controle heeft plaatsgevonden. We laten een enorme kans liggen om risicogroepen eerder bij te sturen. Bijvoorbeeld met een gericht leefstijladvies.”

Preconceptiezorg heet de zorg die Poels graag wil promoten officieel. Het gaat dan om tips en adviezen die ervoor kunnen zorgen dat een vrouw zo gezond mogelijk aan een zwangerschapsperiode begint. Een voorbeeld is het slikken van foliumzuurtabletjes. Voor de gezondheid van de baby is het goed als een vrouw daar al vier weken voor de conceptie mee begint, maar dat feit is nog veel te weinig bekend.

Slechts een kwart van de Nederlandse vrouwen klopt momenteel al voor de conceptie bij een zorgverlener aan voor advies. Dat lijkt merkwaardig, want bekend is tegelijkertijd dat zo’n 60 procent wel probeert op internet wat informatie bij elkaar te zoeken. Hoe zit dat precies? Poels: „Sommige vrouwen hechten aan een onbezorgde zwangerschap en willen liever over geen enkel risico nadenken. Én, in Nederland redeneren we dat je op z’n vroegst naar de dokter gaat als het na een jaar niet is gelukt om zwanger te worden. Ook dat speelt mee. Verder hechten we sterk aan de gewoonte om een zwangerschap pas na drie maanden wereldkundig te maken, als de kans op een miskraam goeddeels geweken is.”

Poels wil daar wel wat kanttekeningen bij maken. „Natuurlijk gaat het om iets intiems. Je wilt er niet elke buitenstaander deelgenoot van maken als je probeert kinderen te krijgen. Maar een consult bij de zorgverlener is toch vertrouwelijk? En bovendien, wat weegt er zwaarder? De wens om alles privé te houden, of de gezondheid van het kind?”

Het advies van de onderzoeker is dan ook helder: Vrouwen moeten op een spontane en ongedwongen manier enthousiast worden gemaakt voor deze zorg. Vandaar de foldertjes in de Etos en bij Hennes & Mauritz. Maar, denkt de promovenda die donderdag haar proefschrift verdedigt, ook diëtisten, fysiotherapeuten, tandartsen en apothekers kunnen worden ingezet om aan deze zorg meer naamsbekend te geven. „In het kader van de routinematige zorg komt elke vrouw daar immers regelmatig langs.”