De Tilburgse theoloog Stefan Gärtner wil dat de overheid buiten de slaapkamer blijft en zich niet bemoeit met wie kinderen mag krijgen en wie niet. Met verbazing las ik zijn artikel (RD 11-4). De heer Gärtner etaleert in zijn brief een aantal misvattingen. Hij suggereert dat er in Rotterdam al begonnen zou zijn met verplichte anticonceptie. Dat is niet het geval. De proef waar hij aan refereert, gaat over een project waarbij hulpverleners het gesprek over de noodzaak van anticonceptie aangaan met ouders –voornamelijk vrouwen– voor wie in de huidige omstandigheden het niet verstandig is dat zij een kind ter wereld brengen. Een succesvol project, waarmee gelukkig veel voorzienbaar leed wordt voorkomen. Leed bij kinderen die anders beschadigd en in een onveilige situatie ter wereld zouden komen, maar ook leed bij ouders van wie een te verwachten kind waarschijnlijk al tijdens de zwangerschap onder toezicht wordt gesteld en in het ergste geval direct na de geboorte uit huis wordt geplaatst.

Een project gestoeld op vrijwilligheid. Van verplichte anticonceptie is geen sprake, zelfs niet bij wijze van proef, omdat de wet dat nog niet toelaat, helaas.

Helaas, want we weten dat, hoe hard we als hulpverleners ook ons best doen in het vrijwillig kader, het niet genoeg is. Een kleine groep kwetsbare ouders is niet te bewegen om vrijwillig voor anticonceptie te kiezen. Ouders van wie je weet dat het onverantwoord is dat zij op dat moment een kind opvoeden. Hen tijdelijk tot anticonceptie verplichten, heeft niets te maken met de absurde aantijging van het zuiveren van de samenleving van ongewenste groepen. Het gaat juist niet om groepen, maar om afwegingen in individuele gevallen. Het gaat om het beschermen van kinderen, en daarmee hun ouders, door te voorkomen dat ze geboren worden.

Morele hoogvlakte

Gärtner stelt terecht dat de overheid de zwakke te beschermen heeft. En dat is in de eerste plaats het kind. Het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind stelt dat kinderen recht hebben op een veilige, gezonde en kansrijke omgeving om op te groeien. Een omgeving die een aantal kwetsbare ouders helaas niet kan bieden, omdat ze ernstig verslaafd zijn, psychiatrische stoornissen hebben of een verstandelijke beperking met bijkomende problemen.

Moeten we het recht van kinderen op die omgeving ondergeschikt maken aan het recht van volwassenen op gezinsvorming, van het recht op de integriteit van het lichaam? Moeten we maar voor lief nemen dat we niet al deze ouders vrijwillig of met drang weten te overreden? En moeten we dus het leed dat daardoor ontstaat –bij kinderen, maar ook bij deze ouders– maar accepteren als een gegeven? Tellen die 500 kinderen met foetaal alcoholsyndroom die jaarlijks geboren worden, niet mee? Of baby’s die verslaafd aan drugs geboren worden?

Jeugdbeschermers, gynaecologen, kinderrechters en andere hulpverleners maken dagelijks in hun praktijk situaties mee waarvan ze op voorhand weten: dit gaat mis. Dan kun je vanaf de morele hoogvlakte toekijken onder het mom van: Jammer, maar we hebben ethisch de juiste keuze gemaakt. Of je kunt het belang van het kind vooropstellen en denken: Dit is onverantwoord en te voorkomen, dus gaan we handelen.

In eerste instantie door het gesprek aan te gaan over seksualiteit, gezinsvorming en anticonceptie. Maar als alle inzet tevergeefs blijkt, moet je ook bereid zijn, omwille van het kind, die laatste stap te zetten. Het gaat om individuele casussen op basis van een professionele inschatting, waar je als ultiem redmiddel, tijdelijk en op basis van een rechterlijke uitspraak verplicht anticonceptie oplegt. Dat is geen machtsmisbruik, maar kinderbescherming.

Plicht als samenleving

Natuurlijk zijn er drastische maatregelen nodig in sommige gezinssituaties, zegt Gärtner. Heel gemakkelijk voegt hij daaraan toe: daar moet de overheid de nodige hulpverlening bieden. En ik zeg: de nodige hulpverlening betekent ook zo ver willen gaan om een toekomstig kind tegen zijn ouders te beschermen en om die ouders tegen zichzelf te beschermen. Koste wat kost.

Gärtner vindt dat de overheid moet wegblijven uit de slaapkamer. Ging het maar om de slaapkamer. De praktijkverhalen waar we het in deze razend ingewikkelde discussie over hebben, spelen zich helaas doorgaans af op ranzige matrassen in ernstig vervuilde woningen. Als er al sprake is van een woning. Moet de overheid daar ook maar wegblijven? Ik kan maar niet begrijpen dat tegenstanders de voorgestelde maatregel zo erg vinden dat zij daarmee een in mijn ogen veel schrijnender en heftiger maatregel de voorkeur geven, namelijk ouders het recht ontnemen om hun reeds geboren kind op te mogen voeden. Want dát is de huidige praktijk in deze situaties.

Aan de heer Gärtner vraag ik wat zíjn oplossing is om deze toekomstige kinderen in bescherming te nemen. Want met nietsdoen helpen we niemand. Ieder kind verdient veiligheid, zorg en liefde. En als dat in gevaar komt, is het onze plicht als samenleving om alles te doen wat binnen ons vermogen ligt om het kind te beschermen. De overheid heeft het schild te zijn van de zwakke. Verplichte anticonceptie, als tijdelijke kinderbeschermingsmaatregel, is geen harde maar juist een barmhartige maatregel.

De auteur is CDA-gemeenteraadslid in Rotterdam en gedragswetenschapper in de jeugdbescherming.