In het Franse Sainte-Foy-lès-Lyon, een voorstad van Lyon, ging woensdag de jaarlijkse conferentie van Franstalige gereformeerde protestanten van start. De colloque, die tot morgen duurt, heeft in het kader van 500 jaar hervorming als thema ”De Reformatie”.

De Reformatie is actueel en de Reformatieherdenking nuttig, zei ds. Ball tegen de vijftig aanwezigen uit Frankrijk, België, Zwitserland, Afrika en Nederland. Ook nu zou de Heilige Geest, net als 500 jaar geleden, mensen kunnen verlichten om de kerken te hervormen. Maar ook bij de herdenking gelden enkele sola’s, aldus de predikant uit Nantes. „Het moet zijn: alleen de Schrift en alleen Jezus Christus.”

Geen eenzame held

Ds. Alain Joly, predikant van de lutherse Église des Billettes in Parijs, gaf in zijn eerste lezing een schets van de geestelijke ontwikkeling van Luther. Ds. Joly is ook directeur van het Luthers Cultureel Centrum in Parijs en in Frankrijk bekend geworden door zijn toespraken voor Radio Fréquence Protestante. Hij ziet de nauwe en rechtstreekse band die Luther legde tussen Christus en Zijn kerk als het meest kenmerkende van de hervormer.

Luther wilde met zijn 95 stellingen alleen een academisch debat uitlokken en had zeker niet de intentie om een kerkhervorming op te starten. De reactie vanuit Rome om een proces tegen hem te beginnen, droeg eraan bij dat de stellingen in heel Europa zo veel betekenis kregen.

Ds. Joly noemde enkele stellingen van groot belang. Onder andere de 62e stelling: „De ware schat der kerk is het heilig Evangelie van de heerlijkheid en de genade van God.”

Volgens de predikant uit Parijs mag Luther nooit worden gezien als de eenzame held en geïsoleerde enkeling die het in zijn eentje opneemt tegen een alles overheersende kerkelijke macht. Luther was in zijn ontwikkeling gevormd door zijn augustijner kloosterorde, met name door Johann von Staupitz. De hervormer las ook Augustinus’ geschriften en werd gevoed door grote middeleeuwse theologen en beïnvloed door mystici zoals Johannes Tauler en Thomas a Kempis.

Luther werd altijd omringd door meevoelende en meedenkende medestanders, en moet daarom te allen tijde als gemeenschapsmens worden gezien. Ook zijn tegenstanders hebben Luther gevormd, aldus ds. Joly. „Ook de satan, die voor Luther geen hersenspinsel was, maar een echt personage die het zwijgen moet worden opgelegd.”

De bekende anekdote dat Luther een inktpot naar de duivel gooide, kan volgens ds. Joly het beste vanuit een diepe symboliek worden verklaard. Wie de inkt opvat als symbolisch voor het Woord van God, kan ook begrijpen dat Luther de duivel met een passend middel wilde bestrijden.

De lutherse predikant ging verder in op de beeldvorming en verering van Luther, die al tijdens zijn leven bovenmenselijke proporties begon aan te nemen. Luther is tijdens zijn leven meerdere keren geportretteerd. De portretten weerspiegelen volgens ds. Joly hoe het Lutherbeeld zich ontwikkelde van een magere monnik tot een vereerde Duitser en een haast mythische figuur.

Obstakels

Edouard Nelson, een kerkplanter uit Parijs, begon aan zijn avondpreken met een meditatie over Lukas 5:36. Nelson is als toerustingswerker verbonden aan de Groupe Biblique Universitaire, de Franse afdeling van de christelijke studentenbeweging IFES.

Het overtuigd zijn van het eigen gelijk en starre godsdienstige opvattingen zijn de grootste obstakels voor het aanvaarden van Jezus als heelmeester, aldus Nelson. Hij verwees naar de eerste van de 95 stellingen, waarin Luther stelt dat Jezus wil dat het hele leven niets anders is dan een voortdurende boetedoening.