Commentaar: Elektronica sluit eigen verantwoordelijkheid automobilist niet uit
Blokkeer de smartphone in de auto. Die oproep deed de landelijk projectleider infrastructuur van de nationale politie maandag aan de politiek. En hij heeft nog meer suggesties: een ademslot dat starten verhindert als de bestuurder naar alcohol ruikt en een snelheidsbegrenzer die afremt als de automobilist harder rijdt dan toegestaan. Technische snufjes moeten de verkeersveiligheid vergroten.
Of het zo ver komt, is nog de vraag. Alhoewel het geëxperimenteer met de zelfrijdende auto inmiddels zo ver gevorderd is dat niemand er meer aan twijfelt of hij binnen enkele jaren op de weg komt. Kan de automobilist lekker zijn krantje lezen als hij over de A12 van Utrecht naar Den Haag rijdt.
Verschillende instanties die zich bezighouden met de verkeersveiligheid juichen het idee toe dat met behulp van elektronica het gedrag van de automobilist aan banden wordt gelegd.
Telefoneren tijdens het autorijden, drankgebruik en te hard rijden blijken belangrijke factoren te zijn bij verkeersongevallen. Dat daar iets tegen wordt gedaan, heeft daarom de steun van bijvoorbeeld de minister van Infrastructuur en Milieu.
Die reactie is ook begrijpelijk. Na jarenlange daling van het aantal dodelijke verkeersslachtoffers is er weer sprake van een stijging – vorig jaar vielen er 621 doden, tegen 570 een jaar eerder. Het aantal ernstig gewonden was ruim 21.000. Dat zijn aantallen die veel te denken geven. Alle reden dus om alles te doen waardoor deze getallen omlaaggaan.
Wie zal tegen die achtergrond dan bezwaar maken tegen de voorstellen om met behulp van elektronica het gedrag van weggebruikers in positieve zin te beïnvloeden? Daar kan toch niemand tegen zijn. En wie aarzelt, moet maar eens een halfuur over een willekeurige snelweg rijden. Vast en zeker dat hij zich enkele malen ergert aan hufterig gedrag van weggebruikers. Soms krijg je de indruk dat ons wegennet een asfaltjungle is waar het recht van de sterkste (of beter: snelste) bepalend is. Zulke mensen moeten aan banden worden gelegd. Prima dus, die technische snufjes in de auto.
Toch valt er wel een enkele kanttekening te plaatsen. De realiteit is dat de beste technieken door de grootste kwaaddoeners wordt gekraakt. Een Engelse politicus zei onlangs: „De knapste ingenieurs zitten in de misdaad. Zij ontrafelen de ingewikkeldste constructies.” Dat mag enigszins overdreven zijn, er zit een kern van waarheid in.
Belangrijker is echter dat de eigen verantwoordelijkheid van de weggebruiker op den duur wordt uitgeschakeld. Nee, niet in formele zin. De wetgever zal altijd blijven stellen dat de automobilist verantwoordelijk is voor hetgeen met zijn wagen gebeurt. Maar wanneer de techniek steeds meer het menselijk handelen gaat overnemen, dreigt het reële gevaar dat de mens automatisch op de techniek gaat vertrouwen. Hij let niet meer op, want dat doet de boordcomputer wel voor hem. Te weinig wordt dan beseft dat techniek niet onfeilbaar is. Ze kan haperen; ze kan uitvallen. En dan? Ook bij meer elektronica in de auto die de veiligheid moet dienen, zal de mens zelf blijvend aangesproken moeten worden op zijn gedrag.
