Dat schreven onder­zoekers onlangs in het vakblad The Lancet Oncology. Voor hun studie behandelden ze 413 mannen in verschillende Europese landen; bijna de helft van hen bleek bij een volgende screening kankervrij.

Een aanzienlijk deel van de mannen die de gebruikelijke behandelingen ondergaan voor prostaatkanker, een operatie of bestraling, ondervindt daarvan levenslang de gevolgen: 90 procent krijgt erectieproblemen, zo’n 20 procent wordt incontinent.

Niet voor niets kiezen de meeste mannen met prostaatkanker in een vroeg stadium voor een afwachtend beleid. Pas als blijkt dat het om een agressieve tumor gaat, laten ze zich behandelen.

De nieuwe aanpak kent deze blijvende schadelijke gevolgen niet en is daardoor geschikt voor de behandeling van patiënten met vroege prostaatkanker, liet prof. Mark Emberton tegenover de BBC weten. De uroloog was bij de studie betrokken en testte de nieuwe behandeling aan het University College London.

De aanpak is tweeledig. Allereerst krijgt de patiënt een stof ingespoten die wordt gewonnen uit bacteriën die normaal gesproken in het duister van de diepzee leven. De stof wordt pas giftig bij de blootstelling aan licht. Vervolgens worden de kankercellen via optische glasvezels ‘bestraald’ met laserlicht. De kankercellen gaan daarop dood, terwijl het gezonde prostaatweefsel grotendeels intact blijft.

Winst

Aan de studie namen 47 Europese ziekenhuizen deel. Van de mannen die de nieuwe behandeling ondergingen, werd niet minder dan 49 procent kankervrij verklaard. Bij 6 procent moest later alsnog de prostaat verwijderd worden, terwijl dat in de controlegroep die geen behandeling kreeg 30 procent was.

De grootste winst zien de onder­zoekers in het feit dat bijwerkingen als erectieproblemen en incontinentie hooguit drie maanden aanhielden. Niemand kampte na twee jaar nog met ernstige klachten.

„De beslissing om prostaat­kanker wel of niet te behandelen, betreft altijd een afweging tussen de voor- en nadelen. De nadelen zijn altijd de schadelijke bijeffecten geweest: incontinentie en seksuele disfunctie. Het merendeel van de mannen krijgt daarmee te maken”, aldus Emberton. „Het is echt baanbrekend om mannen die daarvoor in aanmerking komen, een nieuwe behandeling te kunnen bieden die deze bij­werkingen vrijwel niet heeft.”

In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 11.000 mannen de diagnose prostaatkanker, 10 procent van het totaalaantal kankerpatiënten. Per jaar overlijden ongeveer 2641 mensen aan de aandoening (circa 25 procent).

Prostaatverwijdering

Jaarlijks wordt bij 2000 mannen de prostaat verwijderd en ongeveer evenveel mannen worden bestraald. Andere behandelingen die minder bijeffecten hebben, zoals verhitting van de tumor of bevriezing, worden wel ingezet, maar niet alle ziekenhuizen kunnen die bieden.

Beginnende prostaatkanker komt relatief vaak voor. Uit eerdere studies is gebleken dat ruim 50 procent van de mannen van 
75 jaar en ouder tumorcellen in de prostaat heeft, maar ze overlijden daar vrijwel nooit aan. „De kunst is om die tumoren te vinden die uiteindelijk wel dodelijk kunnen zijn en ze op tijd te behandelen”, stelde uroloog Henk van der Poel, verbonden aan het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam, tegenover RTL Nieuws in reactie op de Lancetpublicatie.

„We leren dit soort tumoren steeds beter te herkennen. De nieuwe laserbehandeling is een interessante optie om deze selecte groep patiënten te behandelen.”

Emberton erkent dat de volgende uitdaging is om vast te stellen bij welke patiënten een afwachtend beleid volstaat, wie baat heeft bij de nieuwe methode en bij welke mannen de hele prostaat verwijderd moet worden. „Tot we dat weten, moeten we erop toezien dat deze resultaten niet leiden tot overbehandeling van patiënten met een laag risico of onder­behandeling van mannen met een hoger risico.”