„Geen paniek, de Domtoren valt echt niet om”
Voor de tweede keer dit jaar zijn donderdag in de Domtoren in Utrecht netten geplaatst om bezoekers te beschermen tegen eventueel vallend gesteente. „Geen paniek, de Domtoren valt heus niet om”, zegt beheerder Jaap van Engelenburg.
Voor directeur Claudia Kusters van Kusters Bird Control en haar twee medewerkers, die de netten op 70 meter hoogte bevestigen, zit de werkdag er om vier uur ’s middags op. „In de zomer zouden we zijn doorgegaan en hadden we de klus in één dag geklaard, maar het wordt nu donker.”
Donderdagochtend om acht uur gingen de drie met zo’n 100 vierkante meter aan netten de trappen op naar boven. „Daar blijf je dan de hele dag, normaal gesproken tot het karwei klaar is”, aldus Kusters donderdag. „Want steeds weer de toren op en af gaan, is funest voor benen en knieën. Helaas hebben we het nu niet kunnen afmaken. Morgenochtend zijn we nog een paar uur bezig.”
Kusters Bird Control, gespecialiseerd in het plaatsen van netten tegen vogeloverlast, was in maart ook al in de Domtoren, op 40 meter hoogte. „Daar werkten we toen twee weken. Die opdracht was veel omvangrijker. We hebben er 1000 vierkante meter aan netten aangebracht. De omloop is daar breder en er moesten ook verticale ornamenten worden ingepakt. Dat kostte bij elkaar zo’n dertig mandagen.”
De gemeente Utrecht heeft deze keer snel gehandeld. Monumentenwacht Utrecht adviseerde begin deze week nog om voor de vorstperiode netten te plaatsen boven de omloop op 70 meter om maximale veiligheid te bieden. De ‘lantaarn’, het bovenste deel van de Domtoren, blijkt in slechtere staat te verkeren dan werd gedacht, bleek bij een inspectie in oktober. Natuursteen brokkelt onder de werking van weer en wind hier en daar af. Daarnaast beschadigt roestend ijzerwerk bakstenen en natuursteen.
De toren wordt elke drie maanden gecontroleerd. Met name aan de zuid- en de zuidwestkant van de lantaarn is de schade sinds juni toegenomen, stelden de inspecteurs vast. „Onderdelen zakken verder van elkaar”, rapporteerden ze. In overleg met de gemeente heeft de Monumentenwacht besloten aan de zuidzijde spanbanden aan te brengen, om zo „het risico op verdere verzakkingen dan wel loskomende mortel” te verkleinen.
De situatie is „niet verontrustend”, zegt Jaap van Engelenburg, vastgoedbeheerder van de gemeente Utrecht. „Er is geen reden tot paniek, maar in de vorstperiode kan er meer gesteente naar beneden komen dan anders. Het lastige van natuursteen is namelijk dat het vocht opneemt. Dat kan gaan bevriezen. Daardoor zet het steen uit en krimpt het weer, dan vallen de stukjes ervan af. De insteek van de vangnetten is optimale veiligheid.”
Eerder constateerde de Monumentenwacht dat de constructieve toestand van de toren in orde is. „Hij valt dus echt niet om”, lacht Van Engelenburg. Wel is groot onderhoud van het voegwerk en het ijzerwerk nodig en moet er op verschillende plaatsen het natuursteen worden vervangen. „Het is net als bij een huis. Dat behoeft na veertig, vijftig jaar ook stevig onderhoud.” Het roestende ijzerwerk is volgens de beheerder wel een probleem. „Bij de vorige restauratie in 1975, toen de toren nog rijkseigendom was, was er geen geld meer over om het ijzerwerk aan te pakken. Dat heeft extra schade tot gevolg.”
Van Engelenburg verwacht dat begin 2018 met de grootscheepse restauratie kan worden begonnen. Een architectenbureau doet eerst onderzoek wat er precies moet gebeuren. De kosten bedragen tussen de 10 en de 30 miljoen euro. Onlangs stelde minister Bussemaker (Cultuur) 4 miljoen euro beschikbaar.