Luthers inktvlek is verdwenen
Het Duitse volk beschouwde Luther door de eeuwen heen –en nog steeds– als een held. Kasteel de Wartburg symboliseert die nationale trots. Het is niet voor niets dat Duitsland hier in 2017 uitpakt met een van de drie grote reformatietentoonstellingen in het land.
”Luthererlebnisroute”, heet het wandelpad dat de stad Eisenach met het Wartburgkasteel verbindt. Langs de route van ongeveer tweehonderd meter bergopwaarts staan veertien borden met beelden uit het leven van de reformator, zoals het aanslaan van de 95 stellingen en de verbranding van de pauselijke bul. Eenmaal boven wacht een oeroud kasteel en een uitzicht dat lang geleden alleen voor de adel bestemd was.
De Wartburg in Eisenach krijgt gemiddeld 1400 bezoekers per dag over de vloer. Het Unesco-werelderfgoed dankt zijn bekendheid vooral aan Luther. Die werd op 4 mei 1521 door medestanders ontvoerd en hotsend en botsend op een wagen naar de burcht gebracht, nadat hij in Worms vogelvrij was verklaard. Zijn vrienden vreesden namelijk voor zijn leven. Luther dook tien maanden onder als „jonker Jörg” en liet zijn baard staan. Hij schreef hier tal van geschriften en preken en vertaalde in tien weken tijd het Griekse Nieuwe Testament in het Duits.
Huisvader
Elke generatie vormt zich een eigen beeld van Luther en maakt zich zijn gedachtegoed op een andere manier eigen. Dat gaat al eeuwen zo. Dat is ook precies wat Duitsland met de expositie ”Luther und die Deutschen” in het Reformatiejaar wil laten zien. De kijk op wat hij deed, was soms geromantiseerd, eenzijdig of zelfs misvormd. Zo is hij neergezet als ideale huisvader, zingend bij de kerstboom. En de roemruchte inktvlek in de Lutherstube (zijn werkkamer), die zou zijn ontstaan toen Luther zijn inktpot tegen de muur smeet om de duivel te verjagen, is eeuwenlang van de muur geschraapt en op een andere plek weer vastgelijmd. Tegenwoordig is zelfs de meest verstokte Lutherfan ervan overtuigd dat dit verhaal een oude legende is, een sterk staaltje marketing uit de zestiende eeuw.
Feit is dat Luthers verdienste groot is. Voor de kerk, het onderwijs, de politiek en het huwelijks- en gezinsleven. Zelfs in deze eeuw kunnen mensen zich met hem identificeren omdat hij zich uitsprak voor (gewetens)vrijheid en zelfstandig handelen.
Het is dus niet zo erg, dat romantische kantje van Luther. De inktvlek op de muur van de Wartburg is kortgeleden weggehaald, jammer of niet. Maar hij duikt vast wel weer eens op.